مدیرکل دفتر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی امور پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، گفت: عدم آگاهی، پاشنۀ آشیل اخلاق پژوهش است؛ محقق در بسیاری از موضوعات به دلیل عدم دانش و آموزش کافی، کارهایی را انجام می‌دهد که تبعات بین‌المللی پیدا می‌کند.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه شهید چمران اهواز، دکتر نژادابراهیمی در این کنگره که سه‌شنبه ششم آذرماه در تالار اجتماعات فردوسی دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی برگزار شد، بیان کرد: برگزاری جلسات کمیتۀ اخلاق پژوهش در وزارت علوم و با حضور برخی معاونان پژوهشی دانشگاه‌های کشور، منجر به انتشار منشور اخلاق پژوهشی شد که در زمان خود کار بسیار مهم و باارزشی بود و اکنون نیز لازم است این منشور بازنشر شود.
مدیرکل دفتر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی امور پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، تصریح کرد: باید به دنبال فرهنگ‌سازی پژوهش پاک در دانشگاه‌ها باشیم و به دانشجویان آموزش دهیم که به چه صورت تحقیق درست انجام دهند.
نژادابراهیمی، افزود: پایش تخلفات از اهمیت بسیاری برخوردار است و خوشبختانه در این حوزه دانشگاه‌ها فعال شده‌اند و پیگیری‌ها موجب شده کمتر شاهد اینگونه مسائل باشیم.
وی با بیان اینکه مسئولان دانشگاه‌ها به دنبال آموزش باشند، عنوان کرد: محققان تراز اول نیز به هردلیلی به صورت سهوی و ناآگاهانه مشکلاتی در حوزۀ پژوهش دارند و باید به دنبال مدارا و آموزش باشیم. در دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی، آیا از کسانی که واقعا اخلاق پژوهش را رعایت می‌کنند، تجلیل می‌شود و از آنان به عنوان الگو نام برده می‌شود؟
مدیرکل دفتر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی امور پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، افزود: باید به دنبال اعتبار علمی کشورمان در مجامع بین‌المللی باشیم و با رعایت اخلاق پژوهشی به این مهم دست خواهیم یافت. در حال حاضر با هوش مصنوعی، الگوی مقالات استخراج می‌شود و دیگر کسی نمی‌تواند سرقت پژوهش داشته باشد.
نژادابراهیمی، ادامه داد: لازم است در سرفصل دروس، اخلاق پژوهش گنجانده شود؛ در حال حاضر این مسائل آموزش داده می‌شود اما کار بیشتری نیاز است. کارگروه وزارتی اخلاق پژوهش به ریاست وزیر علوم مسئولیت سیاست‌گذاری و تدوین دستورالعمل‌های این حوزه را برعهده دارد و برحسب نیاز دستورالعمل‌هایی را به دانشگاه‌ها ابلاغ می‌کند که معاونان پژوهشی باید این دستورالعمل‌ها را اطلاع‌رسانی کنند.
وی با اشاره به راه‌اندازی سامانۀ «آموزش و اخلاق پژوهش (آوا)» از سوی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک)، خاطرنشان کرد: این سامانه در راستای قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیۀ آثار علمی، می‌کوشد گامی برای آموزش و ارزیابی اخلاق پژوهش در کشور بردارد. براین اساس، دانشجویان باید پیشنهاده و پژوهش مورد نظر خود را در این سامانه ثبت کنند.
نژادابراهیمی افزود: از سال ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۲، یک هزار و ۳۷۵ کارگاه در راستای افزایش آگاهی در زمینۀ اخلاق پژوهش برگزار شد. در این بازه زمانی، ۱۵ مورد تخلف در حوزۀ دانشجویی منجر به صدور رأی و ۳۳ مورد منجر به اخراج شد. جریمه‌های تخلفات شامل تعلیق، انفصال از خدمت، اخراج، دفاع مجدد و... بوده است.
وی ادامه داد: تاکنون، ۱۰۱ نشریۀ علمی نمایۀ بین‌المللی دریافت کردند. همچنین در سه‌سال گذشته، ۸۳ نشریه دیگر اضافه شدند. هر نشریه که نمایۀ بین‌المللی دریافت می‌کند، نشریه زبان انگلیسی ۳۰۰ میلیون تومان و زبان فارسی ۵۰۰ میلیون تومان به عنوان تشویقی دریافت می‌کند.
نژادابراهیمی عنوان کرد: در حال حاضر، ۹۰۰ نشریۀ علمی در حوزۀ علوم انسانی و اجتماعی وجود دارد که نسبت به مجلات علوم پایه و علوم مهندسی به میزان کمتری نمایۀ بین‌المللی دریافت می‌کنند. وضعیت نشریات به لحاظ اخلاق در پژوهش، خوب نیست. گاهی سردبیران آگاهی لازم را ندارند. به این منظور اولین مدرسه سردبیری در آبان‌ماه امسال برگزار شد.
گفتنی است، دانشگاه شهید چمران اهواز، ششم و هفتم آذرماه امسال میزبان برگزاری نخستین کنگرۀ ملی «پژوهش پاک» است.
برای کسب اطلاعات بیشتر دربارۀ برگزاری این کنگره می‌توانید به نشانی https://nccr.scu.ac.ir/fa/ مراجعه کنید.