یادداشتی به قلم دکتر مرعشی؛ کرونا و جنبش آهستگی

دکتر سید منصور مرعشی عضو هیات علمی و هسته مشاوره ی اجتماعی و فرهنگی ستاد مبارزه با بیماری کرونا دانشگاه شهید چمران اهواز، در یادداشتی عنوان کرد شاید آدمی فکر نمیکرد که روزی برسد که ناچار از کند کردن این دنیای شتابان باشد؛ تقریبا همه چیز متوقف شده است...

به گزارش روابط عمومی دانشگاه شهید چمران اهواز، در این یادداشت آمده است:

بامدادی که تفاوت نکند لیل و نهار                خوش بود دامن صحرا و تماشای بهار

صوفی از صومعه گو خیمه بزن بر گلزار            که نه وقتست که در خانه بخفتی بیکار

روزگار عجیبی است، تا پیش از بحران ویروس کرونا دنیای کنونی را به نام هایی همچون دنیای سرعت،عصر شتاب و تکنولوژی و همانند آن میشناختیم. اما آدمی فکر نمیکرد که روزی برسد که ناچار از کند کردن این دنیای شتابان باشد.

تقریبا همه چیز متوقف شده است، فعالیت های اقتصادی به پایین ترین سطح خود کاهش یافته است، ادارات و سازمان ها ، دانشگاه ها و مدارس نیز تعطیل شده اند. شاید این موضوع تلنگری باشد به این موجود دوپای راست قامت تا تامل و تفکری دوباره نسبت به تمام امورات زندگی خود داشته باشد.هرچند که این تامل و درنگ کردن یکباره و ناگهانی نبوده است، بیش از چند دهه است که در دنیا جنبشی به راه افتاده است که به جنبش آهستگی شهرت یافته است.

هدف جنبش آهستگی، محیط‌های کاری کم تنش‌تر، شادتر و مولّدتری است که در آن‌، انسان‌ها از انجام دادن کاری که چگونگی انجام دادنش را به خوبی بلدند، لذت می‌برند البته این گرایش به عدم شتاب، به معنی کمتر کارکردن یا بهره‌وری کمتر نیست. بلکه به معنی انجام کارها با کیفیت، بهره‌وری و کمال بیشتر، با توجه بیشتر به جزئیات و با استرس کمتر است. به معنی برقراری مجدّد ارزش‌های خانوادگی و به دست آوردن زمان آزاد و فراغت بیشتر است. همچنین بها دادن به یکی از اساسی‌ترین ارزش‌های انسانی یعنی ساده زندگی کردن است. در ابتدا این جنبش با نام غذای آهسته در ایتالیا شروع شد و عکس العملی بود در مقابل Fast Food  یا غذاهای سریع  و الزاماتی که در سبک زندگی به همراه دارد.

با رشد فعالیت های اقتصادی و ورود زنان به بازار کار به عنوان بخش مهمی از نیروی انسانی ،سبک زندگی خانواده ها به تدریج از شکل سنتی خود که اعضای خانواده هنگام غذا خوردن سر یک سفره می نشستند و مسایل مختلف روزانه خود را در حین غذا خوردن مطرح میکردند تغییر یافت و به شکل امروزی که هر یک از اعضای خانواده به صورت جدا از هم غذا میخورند در آمد.وقتی سرعت حرف اول را میزند احتمال کاهش درک متقابل اعضای خانواده افزایش مییابد و این خود به شکاف بیشتر بین والدین و فرزندان و کمرنگ شدن احساسات و عواطف خانوادگی و در نهایت تضعیف نهاد خانواده و تعامل بین اعضای خانواده منجر می شود.

مفهوم غذای آهسته به این معناست که بجای آنکه با بیشترین سرعت غذا را آماده کنیم و در کمترین زمان آن را بخوریم، بهتر است، همچون نسل‌های پیشین و غذاهای سنتی، وقت کافی برای تهیه غذاهای سالم اختصاص دهیم و در کنار یکدیگر از صرف آن لذت ببریم. در نتیجه غذا خوردن را نه فقط با هدف رفع گرسنگی، بلکه به عنوان فرایندی فرهنگی و اجتماعی بنگریم. نهضت غذای آهسته در واقع بازگشتی به سنت‌های کهن بود که در آن انسان‌ها از هر فرصتی برای با هم بودن استفاده می‌کردند.

این جنبش می‌گوید که مردم باید به آهستگی بخورند و بیاشامند ، وقت کافی برای چشیدن غذایشان داشته باشند، و بدون هرگونه عجله و شتابی با افراد خانواده و دوستانشان وقت بگذرانند.و این موضوع چقدر با شرایط این روزهای ما که باید در خانه بمانیم و با این ویروس منحوس مبارزه کنیم سازگاری دارد.

این روز ها فرصت بسیار مناسبی است تا افراد خانواده در کنار هم و در حین صرف غذا در مورد موضوعات مختلف صحبت کنند و حس با هم بودن و در کنار هم بودن را تجربه کنند.این روزها فرصت خوبی خواهد بود تا غذا را با لذت و آهسته صرف کنیم شاید چنین تجربه ای دیگر برای ما فراهم نشود، پس باید قدر این دورهم بودن و ماندن در خانه را بدانیم. باید به این نکته اشاره کرد که اندیشه ی آهستگی که ابتدا در مفهوم غذای آهسته نمایان شد با استقبال گسترده‌ای همراه شد و به تدریج جنبه‌های دیگری از آن مطرح گردید و توسعه یافت .

به عنوان مثال می توان به زمان آهسته،مدیریت آهسته، خانواده آهسته، آموزش آهسته، علم آهسته، سفر آهسته، گردشگری آهسته، شهر آهسته ، طراحی آهسته و خواندن آهسته یا کندخوانی اشاره کرد. البته جنبش  آهستگی به هیچ وجه مخالف پیشرفت علم و فناوری نیست و هرگز کسی را به کنار گذاشتن مظاهر مدرنیته دعوت نمی‌کند. بلکه خواستار تغییر در نگرش سرعت‌زده و پرشتاب به زندگی است، که در آن همه چیز باید به سرعت اتفاق افتد. هدف این است که مراقب وسواس زمان‌زدگی باشیم که نتیجهء آن بی‌قراری و شتاب جنون‌آمیزی است که آسایش را از زندگی سلب می‌کند.

به سخنی دیگر مفهوم آهستگی در اینجا به معنی «کندی»، سستی یا بی‌خیالی نیست. بلکه به معنای تأمل، درنگ، دقت، بازنگری و پرهیز از سطحی‌نگری و شتابزدگی است.

مثلا یکی از وجوه جنبش  آهستگی مفهوم "کندخوانی" یا Slow Reading است که دراین روزهای قرنطینگی به شدت به آن نیازمندیم. خواندن آهسته کاهش عمدی در سرعت خواندن است که برای افزایش درک مطلب یا لذت انجام می شود و تاکید بیشتر بر درک و فهم معانی است. ما میتوانیم در خواندن به صورت آهسته آن را کنترل کنیم و آن را با تامل و تفکر همراه نماییم. ماندن در خانه فرصت مغتنمی است که تا با خواندن آهسته کتاب های خوب از خواندن خود لذت ببریم. مهم نیست که ما در این مدت چند صفحه و یا چند کتاب خوانده ایم بلکه مهم آن است که  چگونه و با چه کیفیتی خوانده ایم و این حاصل نمیشود جز با آهسته خواندن.

در خانه بمانیم و از طبخ غذای آهسته و خواندن آهسته برای خود و اعضای خانواده لذت ببریم.