یادداشتی از سیده منا فاضلی پور؛ اقشار آسیب پذیر و آسیب رسان COVID 19

سیده منا فاضلی پور دانشجوی دکتری مسائل اجتماعی دانشگاه شهید چمران اهواز در یاداشتی به موضوع اقشار آسیب پذیر و آسیب رسان COVID 19 اشاره کرد.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه شهید چمران اهواز، در این یادداشت آمده است:

بی تردید اپیدمی کرونا زندگی بشر را در سرتاسر کره ی زمین با چالش هایی مواجه کرده است و پیامد این چالش ها بر همه ی اقشار جامعه اثر گذار است. در واقع  COVID 19 بیش از آنکه یک بحران بهداشتی باشد یک بحران انسانی، اقتصادی و اجتماعی است.

 لچت(lechat,1995)  پنج مرحله برای بحران مطرح می کند:

• مرحله انتظار یا پیش بینی (Anticipative phase)
• مرحله نجات(Rescue Phase)
• مرحله رهاسازی از مصیبت و عادی سازی امداد( (Relief  phase
• مرحله بازسازی و توان بخشی (Rehabilitation)

برخی دیگر از صاحب نظران حیطه وظایف مدیریت بحران را شامل سه دوره می دانند:

۱. قبل از بحران ۲.حین بحران  ۳.بعد از بحران

    اما در مورد بحران کرونا آنچه اهمیت می یابد  این واقعیت است که اثرات این بحران بر برخی از اقشار جامعه با شدت بیشتری تحمیل  می شود. از جمله این اقشار می توان به خانواده های تحت پوشش نهادهای حمایتی، کودکان کار، معتادان، پاکبانان، بیماران صعب العلاج و بی خانمان ها به عنوان اقشار آسیب اشاره کرد. در این میان می توان علاوه بر اقشار فوق از دو قشر آسیب پذیر و آسیب رسان نام برد.

    یک گروه از قشر اول افراد مسن و یا سالمندان هستند که به واسطه بیماری های زمینه ای و امکان ابتلا به بیماری های مزمن مانند فشار خون، بیماری قلبی عروقی و دیابت  و... ، حساس  و آسیب پذیر هستند. از سوی دیگر افراد مسن نه تنها با خطرات بهداشتی بیشتری دست و پنجه نرم می کنند بلکه بیشتر در معرض انزوای اجتماعی هستند.  ممانعت از ورود به فعالیت‌ های اجتماعی و ناتوانی در دیدار از خویشاوندان و دوستان، از جمله مسائلی است که  بیش از پیش زمینه ی انزوای اجتماعی را  فراهم می آورد.  و این انزوا و احساس تنهایی  ناشی از آن می تواند پیامد هایی از قبیل زوال عقل، رفتار و افکار منفی و افسردگی داشته باشد.

 مسئله­ی دیگری که در ارتباط با سالخوردگان وجود دارد این است که گفتمان پیرامون کرونا کلیشه­های منفی را تشدید می­کند؛ این امر ممکن است  زمینه ساز تلقی این افراد به عنوان ضعیف، بی اهمیت و بار سنگینی برای جامعه باشد.

چنین تبعیض مبتنی بر سن می تواند در ارائه خدمات نیز آشکار شود زیرا ممکن است رفتار افراد مسن دارای ارزش کمتری نسبت به درمان نسل های جوان باشد، بنا براین مطابق تحلیل سازمان بهداشت جهانی"همبستگی بین نسل ها، مبارزه با تبعیض علیه افراد سالخورده و حمایت از حق سلامتی از جمله دسترسی به اطلاعات، مراقبت و خدمات پزشکی اهمیت ویژه ای می یابد". اقداماتی  چون حمایت عاطفی خانواده ها و به کارگیری توانمندی های سالخوردگان به طوری که احساس مفیدبودن تقویت شود، به اشتراک گذاشتن اطلاعات و اخبار، تماشای تلویزیون، باغبانی در محیط منزل، استفاده از تماس تصویری جهت ارتباط با دوستان می تواند موجب کاهش انزوای اجتماعی سالمندان باشد.

 مطابق تحلیل فوق گروه دوم افرادی هستند دارای معلولیت هستند. این قشر در شرایط عادی  هم ممکن است نیازهای درمانی بیشتری داشته باشند و بنابراین نسبت به سایر افراد در برابر تأثیر خدمات با کیفیت پایین یا دسترسی  محدود به مراقبت های بهداشتی آسیب پذیرتر هستند. اگرچه معلولیت به خودی خود کسی را در معرض خطر بیشتری از کروناویروس قرار نمی دهد،  اما بسیاری از افراد دارای معلولیت شرایط اساسی خاصی دارند که این بیماری را برای آنها خطرناک تر می کند. در ارتباط با این قشر از جامعه اقداماتی از قبیل شناسایی آگاهی بخشی و اطلاع رسانی به معلولین، کاهش و از میان برداشتن موانع دسترسی به مراکز درمانی، بهبود بخشی تحقیقات و داده ها و  ارزیابی و تقویت سیستم های بهداشتی مرتبط با معلولین، آموزش و توانمند سازی کارکنان مرتبط با این قشر توسط سازمان بهداشت جهانی مورد تأکید ویژه قرار دارد.

 قشر دوم، قشر آسیب رسان هستند، شاید بتوان ابداع اصطلاح (Covidiot) پس از همه گیری ویروس کرونا بهترین گواه وجود اقشار آسیب رسان در سراسر جهان می باشد. در فرهنگ لغت آنلاین (اربن دیکشنری) که گاه از زبان طنز هم برای معرفی اصطلاحات زبان عامه انگلیسی بهره می‌برد، واژه ی «کرونادان» با ذکر ارتباطش به بیماری کووید-۱۹ چنین تعریف می‌شود:

• کسی که هشدارهای مربوط به بهداشت عمومی یا ایمنی را نادیده می گیرد.
• شخصی که مایحتاج دیگران را زیاده می خرد و یا احتکار می کند.
• افرادی که در ملاقات بایکدیگر همدیگر فاصله ها را رعایت نمی کنند.

و البته  این نکته شایان توجه است که  کم نیستند  افرادی که قرنطینه شخصی و فاصله گذاری اجتماعی را رعایت نمی کنند و با توجه به منطق بیماری کرونا، کرونادان ها دیگران را بیشتر از خود در معرض خطر قرار می دهند.