یادداشتی از دکتر رحیمی دوست؛ کرونا و آموزش مجازی، مسیری بی بازگشت

دکتر غلامحسین رحیمی دوست عضو هیات علمی و هسته مشاوره فرهنگی و اجتماعی ستاد مبارزه با بیماری کرونا دانشگاه شهید چمران اهواز در یادداشتی عنوان کرد: بیماری کرونا علی رغم مشکلات فراوانی که برای تمدن بشری ایجاد کرد افق های تازه ای بر روی آموزش گشود.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه شهید چمران اهواز، در این یادداشت آمده است:

بیش از صد سال از پیش بینی عجیب توماس ادیسون در خصوص تأثیر فیلم های آموزشی بر نظام های آموزشی می گذرد(1913)، در طول این سالها شاهد ظهور، فروغ و افول فناوری های متعددی در حوزه آموزش بوده ایم ولی هیچ کدام به انقلابی که ادیسون پیش بینی کرده بود نینجامید. حتی در دهه گذشته که شاهد عرضه­ی قوی ترین و پیچیده ترین فناوری­ها در آموزش بوده ایم هیچ گاه تصور نکردیم که تحولی عمیق و وسیع در راه است.

 نظام های آموزشی گویی مسافرانی بین راهی با باری گران اند که در انتظار مرکب سال هاست در جاده تاریخ ایستاده اند. با ظهور هر فنآوری جدید امیدهای تازه ای شکل می گیرد ولی دیری نمی پاید که ضعف ها و چالش ها نمایان می شوند. و بعد از دوره ای فراز و نشیب با ظهوری یک فنآوری جدید همه چیز به فراموشی سپرده می شود، گویی نه خانی بوده و نه خانی رفته. تمام صحنه با استعاره ققنوسی که رامیزوفسکی به کار می گیرد نمایان تر می شود. با آتش گرفتن ققنوس، تخمی از خاکستر آن به وجود می آید که به زودی به ققنوس جوانی تبدیل می شود. گاهی سرعت این تغییر آن قدر زیاد است که فرصت شناخت و کاربرد کامل فنآوری فراهم نمی شود. سرعت اشاعه شبکه های اجتماعی آنقدر زیاد بود که اجازه نداد وبلاگ نویسی و کاربرد آن در آموزش به شکل کامل اشاعه یابد. نسل اول آموزش مجازی علی رغم امیدهای فراوانی که ایجاد کرده بود با ظهور نسل دوم کنار گذاشته شد.   

علی رغم پژوهش های فراوانی که بر روی مزیت ها، مشکلات و کاربردهای این فنآوری ها در آموزش صورت می گیرد، فرصت کافی برای اقتباس و کاربرد صحیح فنآوری در نظام های آموزشی فراهم نمی شود. سرعت اقتباس توسط معلمان و استادان آنقدر آهسته است که پیوند می خورد با ظهور فنآوری های جدیدتر و حتماً مطلوب تر.

اسفند 98 که دانشگاه ها و مدارس به علت ویروس کرونا تعطیل شدند کمتر کسی پیش بینی می کرد سال تحصیلی بدون کلاس حضوری خاتمه یابد. اما تعطیلات ادامه پیدا کرد و کل شرایط آموزش متحول شد. متوصل شدن به آموزش از راه دور و ابزارهای مختلف تولید محتوا اولین واکنش استادان و معلمان بود. استادانی که تاکنون هیچ تجربه و مهارتی در آموزش مجازی و تولید محتوا نداشته اند امروز مجبوراند آموزش خود را از این رسانه پیش ببرند. هفته ها و ماه هایی پرتلاطم و دشوار در پیش بود. محیط جدید ملزومات خود را اقتضا می کرد و زمان نیز محدود بود. شرکت در وبینارها و کارگاهای مجازی، کمک جستن از دوستان و همکاران آشنا با ابزارها و محیط جدید، تماشای ویدیوهای آموزشی، جستجوی مطالب آموزشی در اینترنت و مقداری هم توسل بردن به آزمون و خطا راهبردهایی بودند که استادان و معلمان در این دوره نفسگیر و بی سابقه به کار گرفتند. 

دیر یا زود دوره همه گیری کرونا پایان می یابد و کلاس های حضوری دوباره برقرار می شود اما استادان و معلمان افراد قبلی نیستند. آنها با کسب تجربه در آموزش مجازی مهارت هایی فراوانی به دست آورده اند که سال ها آموزش ضمن خدمت نتوانست برایشان به ارمغان بیاورد. برای اولین بار سرعت اشاعه فنآوری بین استادان و معلمان آنقدر زیاد بود که بیشتر ابعاد آن شناسایی و به کار برده شد. بیماری کرونا علی رغم مشکلات فراوانی که برای تمدن بشری ایجاد کرد افق های تازه ای بر روی آموزش گشود. آموزش دوران پساکرونا حتماً به مسیر قبلی باز نخواهد گشت.