یادداشتی از دکتر امیدیان ؛ با اضطراب ناشی از کرونا چه کنیم؟

دکتر مرتضی امیدیان عضو هیئت علمی گروه روانشناسی و معاون پژوهشی دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز در یادداشتی به مسایل مرتبط به اضطراب ناشی از بیماری کرونا پرداخت.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه شهید چمران اهواز، در این یادداشت آمده است:

این روزها شاهد واکنش های مختلف به شیوع ویروس کرونا در محیط های اجتماعی، فضای مجازی و خانواده ها هستیم. دیروز نانوایی محل را دیدم که با دمپایی و بی تفاوت از عرض خیابان می گذشت و با موبایلش مشغول به کار بود. سری به خودپرداز زد و برگشت. با خود فکر کردم من نان های خودم را از دست او می گیرم!

در قصابی پدری که ماسک داشت، پسر 5 ساله اش را همراهش آورده بود، پسر بر زمین افتاد و او شیشه محلول ضدعفونی کننده را برداشت و به دستانش زد. در گوشه و کنار خیابان باد دستکش های یک بار مصرف را جا به جا می کرد. راننده آژانس با ماسک و دستکش یک مسافر بی خیال را که گوشت های خریداری شده اش را روی صنلی عقب گذاشت و به ظاهر هیچگونه نگرانی در باره کرونا نداشت را برای رساندن به مقصد سوار کرد.

 در خانه اخبار ساعت 14 خبر از مرگ و میر و شیوع تازه می داد. در شبکه اجتماعی یک فیلم راه انتقال کرونا از نان را نشان می داد و توصیه می کرد آنها را در فریزر نگهداری و بعد گرم کنیم. یک خبر امید بخش از پیدا شدن واکسن کرونا در امریکا دست به دست می شد. من هم یک مقاله بلند نحوه رفتار با کرونا را که یک دانشمند چینی نوشته بود و چند ایرانی ترجمه کرده بودند و گروه استادان دانشگاه شهید چمران اهواز به اشتراک گذاشته بود برای برخی از آشنایان فرستادم. همسرم تمام وقت دارد فضا و روی میزها را ضدعفونی می کند. فکر می کند فلان پلاستیک و یا وسیله ممکن است ناقل ویروس باشد و دست به کار می شود. خلاصه اینکه کرونا بر فکر، زندگی و رفتار، سیاست و حتی مسائل دینی سایه افکنده است. 

 با این مقدمه تکلیف ما در مقابل کرونا چیست؟ همسر من که دائم نگران است و ضدعفونی می کند رفتار درستی دارد یا نانوای بی خیال محل ما؟ در مواجهه با یک پدیده خطرناک مانند بیماری و مرگ اگر ترس و نگرانی نبود و همه مثل نانوای محل فکر می کردند تا به حال باید نسل بشر منقرض می شد. ترس یک واکنش فطری و زیستی به پدیده هایی است که زندگی انسان را تهدید می کند. ولی اضطراب قدری پیچیده تر است. معطوف به آینده است و فرد به پیامدهای احتمالی یک رویداد فکر می کند. در این شرایط فکر نیرومند تر از عمل ما را زمینگیر می کند و منجر به هشدارهای کاذب به پدیده ای بی خطر می شود. فکر درگیر پیش بینی های گرفتاری به کرونا می شود. اگر در اثر کرونا بمیرم من هم مانند این جنازه ها در تنهایی دفن می شوم. همه از من فاصله می گیرند. خانواده ام پس از من چه سرنوشتی دارند؟ و ... آن واکنش فطری که قرار بود مارا در مواجهه با خطر یاری دهد خودش به یک عامل تهدید سلامتی تبدیل می شود. در واقع تفاوت واکنش افراد مختلف به کرونا بستگی به میزان هشداری دارد که سیستم روانی آنها بر اساس تجارب قبلی یا تجارب نیابتی که از فیلم ها و رسانه ها دریافت کرده اند، از خود نشان می دهد.

در این شرایط آگاهی از کارکرد این سیستم مهم است. اگر شما این هشدار را جدی گرفته اید، و کرونا را یک خطر بزرگ می دانید(که بر اساس شواهد یک خطر جدی است) باید بدانید که مراقبت از سیستم هشدار یعنی سطح ترس و اضطراب یک راهکار مهم است. از یک تا صد به اضطراب خود از ابتلا به کرونا  نمره دهید. فرض کنید مانند من نمره 20 می دهید. چه دلیلی دارید که احتمال ابتلای شما 20 است؟ میران رفت و آمد و کنترل شما بر رفتارهای بهداشتی شخصی شما چه میزان است؟ تاچه حد به دلیل بیماری های زمینه ای در معرض خطر هستید؟ برای آنها چه اقدامی کرده اید؟ چگونه اطرافیان را برای این موضوع آماده کرده اید؟اینها پاسخ های منطقی به ترس زیستی و فطری و واکنش هایی طبیعی هستند. دست به کار شوید. اجازه ندهید اضطراب سنج شمادرجه ای بالاتر از 50 را نشان دهد. اگر نمره اضطراب شما بالا است به نقش سیستم هشدار و جایگاهش در زندگی توجه کنید.

 شما ممکن است هرگز درگیر کرونا نشوید ولی اضطراب بالا حتما برای شما مشکل درست می کند. به موضوعات دوست داشتنی و فعالیت هایی که همیشه برای انجام آنها به دنبال فرصت  بوذید، فکر کنید. رمان های تازه ای را بخوانید. اگر دانشجو هستید تکالیف ناقص را تکمیل کنید و اگر استاد هستید فرصت خوبی برای تکمیل مقاله است. اگر خانه دار هستید هنر آشپزی شما معجزه می کند. مواظب آنهایی باشید که از اضطراب شما سکه می سازند. داروی جعلی می فروشند. ماسک را چند برابر می فروشند و برای ترس های شما برنامه دارند. اجازه ندهید ترس شما که قرار بود ابزار نجات شما باشد ابزاری برای آسیب به شما به دلیل افکار نگران کننده باشد. توصیه کلی من مراقبت از سطح اضطراب و کارکرد آن است. زندگی در حال و استفاده از فرصت های موجود است. می توانید با رعایت بهداشت پیاده روی در محیط های بدون ازدحام داشته باشید. ضمن رعایت موازین بهداشتی از طبیعت بهاری این روزها استفاده کنید.اگر شما هم پیشنهاد بهتری دارید به این فهرست اضافه کنید.