کارگاه آموزشی نقش زنان در اصلاح الگو مصرف در دانشگاه برگزار شد

از سوی دفتر مشاور رئیس دانشگاه شهید چمران اهواز در امور زنان و خانواده کارگاه آموزشی نقش زنان در اصلاح الگوی مصرف آب در دانشگاه برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه شهید چمران اهواز، در این نشست دکتر پروانه تیشه زن استادیار دانشکده مهندسی علوم آب بیان کرد: کل آب موجود در کره زمین یک هزار و 386 میلیون کیلومتر مکعب است.

وی با بیان اینکه آبهای سطحی دنیا حدود 11 میلیون و 630 هزار کیلومتر مکعب است، عنوان کرد: حجم آبهای شیرین کره زمین بیش از 35 هزار کیلومتر مکعب بوده که دو هزار و 120 کیلومتر آن در رودخانه ها جاری و 102 هزار کیلومتر مکعب آن در دریاچه ها و باتلاق های محصور در خشکی ها است.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز، افزود: جمعیت جهان اکنون بیش از شش میلیارد نفر است و روند افزایشی آن در قرن 21 ادامه خواهد داشت.

تیشه زن، ادامه داد: برآوردهای اخیر حداکثر جمعیت را بین 7.3 تا 10.7  میلیارد نفر نشان می دهد که در حدود سال 2050 اتفاق خواهد افتاد.       

وی، گفت: در این میان رشد اقتصاد جهانی در فاصله سال های 1950 تا 1990  پنج برابر بوده است و در این فاصله برداشت جهانی آب با ضریب دو رشد کرده است.

استادیار دانشکده مهندسی علوم آب در خصوص مقدار آب مورد نیاز هر فرد، اظهار کرد: این مساله بستگی به اقلیم و فرهنگ هر جامعه دارد اما آستانه مصرف روزانه هر فرد حدود 50 لیتر است؛ در کشورهای توسعه یافته نیز مصرف روزانه هر فرد چهار تا 14 برابر آستانه نیاز است.

تیشه زن با بیان اینکه شاخص های مختلف نشان می دهد که با کمبود آب مواجه هستیم، افزود:  به رغم کمبود جدی آب در سطح کشور هنوز هم بخش زیادی از جامعه خطر کم آبی را چنان که باید درک نکرده و یا آگاهی لازم در خصوص نحوه مدیریت مصرف آب ندارد.

وی با ارایه توضیحی درباره توسعه پایدار، ادامه داد: توسعه پایدار توسعه ای است که نیازهای کنونی بشری را برآورده می سازد و بر لزوم توانایی نسل های آینده برای تحقق خواسته هایشان نیز تأکید می ورزد.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز، اضافه کرد: منابع و مصارف آب و ایجاد شرایط بحران آب در کشور و نمود اثرات آن، غیر یکنواختی شدید نزولات و آورد آب در سال های مختلف،  هرز رفت آب در بخش های مختلف مصرف، آلودگی آبها با فاضلاب ها و پساب ها و تغییر اقلیم و کاهش نزولات آسمانی بخشی از مسایل و مشکلات حوزه منابع آب کشور است.

تیشه زن، بیان کرد: مصرف آب در بخش آشامیدنی و بهداشت برای هر فرد به طور متوسط باید بین 150 تا 180 لیتر در روز باشد که در حال حاضر بین 250 تا 300 لیتر در روز است.

وی در خصوص نقش زنان در اصلاح الگوی مصرف آب، خاطرنشان کرد: مدیریت مصرف آب به خصوص زمانی که منابع آب در محدودیت قرار می گیرد از اهمیت خاصی برخورداراست. اعمال مدیریت مناسب در زمینه های تامین، توزیع، کنترل وحفظ کیفیت آب و همچنین شیوه های مصرف آب نقش تعیین کننده ای در بهره گیری از این منابع محدود دارد .

عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمرات اهواز، با تاکید بر اینکه خانواده سلول تشکیل دهنده جامعه است، افزود: خانواده از طریق کنش های متقابل و آموزش و پرورش، کودکان را با ارزشها، هنجارها و موازین جامعه آشنا می سازد و آنان را برای همنوایی با جامعه اشنا می کند .

تیشه زن، ادامه داد: تاثیر خانواده در شخصیت اعضای کم سن و سال بسیار عمیق است و زنان عهده دار وظیفه سنگین پرورش نسل و تربیت فرزندان هستند؛ بنابراین آنان عامل اصلی انتقال فرهنگ در زمینه آب به نسل های بعد هستند .

وی اضافه کرد: زنان بیشتر از مردان در معرض اثرات نا مساعد کم آبی  قرار  می گیرند پس لازم است این گروه از افراد جامعه توجه ویژه ای به رعایت الگوی مصرف بهینه آب داشته باشند . همچنین زنان نقش مهمی در مدیریت مصرف آب بازی می کنند و به دلیل وجود همین نقش ،زنان دارای دانش قابل توجهی در ارتباط با منابع آب هستند و بنابراین کلید موفقیت برنامه ها و سیاستهای توسعه منابع آب محسوب می شوند.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز، خاطرنشان کرد: صرفه جویی یعنی درست مصرف کردن، نه مصرف نکردن یا کم مصرف کردن؛ آمارها نشان می دهد که حدود 85درصد از کل مصارف آب مشترکین در بخش خانگی مصرف  می شود و اگر زنان بتوانند ابعاد مدیریت مصرف را در حین مصرف رعایت نمایند می توانند گامی اساسی در جهت اصلاح الگوی مصرف بردارند .

تیشه زن، گفت: با الگو سازی، تمرین علمی، آموزش سرگرم کننده، سیستم امتیازدهی، داستان گویی، استفاده از ظرفیت های سمن های فرهنگی، آموزش مقایسه ای روش های صرفه جویی و... می توان چگونگی صرفه جویی در مصرف آب را به کودکان آموزش داد.

وی با بیان اینکه می توان از زه آب حاصل از شستشوی آکواریوم ماهی‌ها، برای آبیاری گیاهان استفاده کرد، افزود: زیرا نیتروژن و فسفر، مانند کود شیمیایی عمل می‌ نمایند. همچنین آبیاری باغچه و گیاهان آپارتمانی در ساعات اولیه بامداد انجام شود زیرا میزان تبخیر سطحی کاهش می یابد. با تقسیم فواصل آبیاری به بازه‌های زمانی کوتاه مدت، از ایجاد جریانهای سطحی اضافی جلوگیری نموده و شرایط جذب سطحی بهتر آب توسط خاک برای گیاه را فراهم نمایید. 

عضو هیات علمی دانشکده مهندسی علوم آب، با ارایه تعریفی از آب مجازی، ادامه داد: آب مجازی مقدار آبی است که یک کالا و یا یک فرآورده کشاورزی طی فرآیند تولید مصرف می‌کند تا به مرحله تکامل برسد و مقدار آن معادل جمع کل آب مصرفی در مراحل مختلف زنجیره تولید از لحظه شروع تا پایان می‌باشد؛ صفت مجازی در این تعریف بدان معناست که بخش عمده آب مصرف شده طی فرآیند تولید، در محصول نهایی وجود فیزیکی ندارد، و در حقیقت بخش بسیار ناچیزی از آب مصرفی در پایان به عنوان آب واقعی در بافت محصول باقی خواهد ماند و نکته مهم اینکه، صفت مجازی به معنای غیرواقعی نیست، بلکه صریحاً باید گفت که آب مجازی، آب کاملاً واقعی است.

تیشه زن، بیان کرد: شرایط اقلیمی و فرهنگی، مکان تولید، مدیریت و برنامه‌ریزی در میزان و حجم آب مجازی کالا موثر است و قطعاً مقدار آن در مورد یک کالا در مناطق مختلف جهان متفاوت می‌باشد.

وی، تصریح کرد: در ایران متوسط مصرف مستقیم آب توسط هر نفر 100 الی 180لیتر در روز است. این میزان آب برای تهیه انواع نوشیدنی‌ها، تعداد دفعات شست‌وشوی ظرف، ماشین، لباس، استحمام و... استفاده می‌شود اما به غیراز این میزان مصرف، هر فرد به‌طور غیرمستقیم سه‌هزار ‌لیتر در روز آب مصرف می‌کند یعنی هر فرد با مصرف میوه و شیرینی، وعده‌های غذایی و استفاده از امکانات رفاهی مانند استخر، حمل‌ونقل و... حدود سه‌هزار‌لیتر آب مصرف می‌کند.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز، بیان کرد: باتوجه به تشدید بحران کمبود آب در کشورهای مختلف جهان، موضوع آب مجازی بواسطه عمق مفهوم آن از اهمیت ویژه‌ای در برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری کلان آب در آینده برخوردار خواهد شد. هم اکنون نیز با صادرات و واردات کالا و محصولات بین کشورهای مختلف جهان، محاسباتی نیز از میزان آب وارد شده یا صادر شده به عنوان آب مجازی بعمل می‌آید. نکته قابل تامل این است که بین میزان آب مجازی یک کالا در کشورهای مختلف اختلاف زیادی دیده می‌شود. برای نمونه میزان آب مجازی (بر حسب لیتر) برای تولید یک کیلوگرم گندم در 10 کشور جهان در نمودار زیر نشان داده شده است.

تیشه زن در خصوص صادرات و واردات آب مجازی به ایران، افزود: با صادرات 408‌میلیون‌تن محصول کشاورزی، سالانه سه‌میلیارد و 587‌میلیون‌مترمکعب آب مجازی صادر می‌شود اما در مقابل به‌دلیل بالابودن میزان واردات این محصولات و شاید محصولاتی با مصرف آب بیشتر، حدود 18‌میلیارد و 150‌میلیون ‌مترمکعب آب وارد کشور می‌شود.        
وی در پایان تاکید کرد: در شرایط بحرانی امروز، یکی از راه‌حل‌ها برای بهینه‌سازی مصرف آب، توجه به میزان مصرف آب در بخش کشاورزی به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده آب در کشور است. به این صورت که تولید و در نتیجه، صادرات محصولات آب‌بر مدیریت شده و محدودتر شود و در مقابل، واردات این محصولات افزایش یابد؛ به این ترتیب از یک‌سو آب مجازی بیشتری به کشور وارد شده و در مقابل، آب موجود در کشور صرفه‌جویی می‌شود.