دکتر قمشی: حجم توده نمکی پشت سد گتوند به 10 میلیون تن رسید

رئیس دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: میزان نمک رسوب‌کرده در پشت سد گتوند، از سه میلیون تن در سال 1390 به 10 و نیم میلیون تن در سال 96 رسیده است.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه شهید چمران اهواز، دکتر مهدی قمشی در دومین نشست بررسی اثرات سد گتوند بر شوری آب رودخانه کارون که در دانشکده کشاورزی برگزار شد، عنوان کرد: پایین‌دست‌ترین سد بر روی رودخانه کارون سد گتوند است و این سد به این لحاظ تأمین آب ورودی به دشت خوزستان از اهمیت زیادی برخوردار است.

وی تصریح کرد: همزمان با ساخت سد گتوند در مسیر آبراهه یک سازند نمکی وجود داشت اصطلاحاً به آن سازند آقاجری گچساران گفته می‌شود که کاملاً شور است و در کیلومتر پنج‌تا 9 بالادست سد گتوند بیرون‌زدگی زیادی دارد و به عنوان منطقه نمکی محسوب می‌شود.

وی بابیان اینکه مشاور این سد که مهاب قدس بوده اقرار داشته که یک سازند در محدوده سد وجود دارد و 18 و 9 دهم درصد از آن برابر با 120 میلیون تن نمک است، گفت: در زمان آبگیری سد برای جلوگیری از تأثیرات این سازند اقدام به اجرای طرح‌ پتوی رسی کردند ولی متأسفانه این طرح در آبگیری اول فروریخت و بی‌نتیجه ماند.

رئیس دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز با تأکید بر اینکه بعد از مرحله آبگیری تاکنون فرورفتگی و فرونشست‌های زیادی در سازند به وجود آمده و در داخل آن یک دریاچه آبی شکل‌گرفته است، افزود: این شرایط نشان می‌دهد که ارتباط سازند با مخزن کاملاً به شکل زیرزمینی برقرار است.

قمشی، ادامه داد: از نظر تناژ میزان شوری که در پشت سد گتوند وجود دارد در سال 90 بیش از سه میلیون تن و در سال 96 به 10 و نیم میلیون تن نمک خالص رسیده ، این مسئله نشان می‌دهد که حتماً باید فکری به حال آن شود.

وی با تأکید بر اینکه وضعیت شوری (EC) خروجی آب از سد گتوند در سال 94 تا 96که اوج دوران خشک‌سالی است کاهش پیداکرده، گفت: بر همین اساس این نظریه که دلیل شور شدن آب رودخانه کارون در مقاطع مختلف به خاطر خشک‌سالی است را باید رد کرد.

رئیس دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز یادآور شد: بنابراین خروجی از سال 94 بهبود داشته به این دلیل که در بهره‌برداری از سد کنترل صورت گرفته و این امر به‌گونه‌ای است که از لایه‌های پایین سد خروجی انجام نمی‌شود و انتقال آب به بیرون از طریق لایه‌های بالا صورت می‌گیرد و تنها در بعضی اوقات شوری را از سد خارج می‌کنند.

قمشی افزود: اما در حقیقت اگر بخواهیم بدانیم که چقدر از شوری (EC) کارون در منطقه اهواز مربوط به سد گتوند است اعتقاددارم که 12 درصد از افزایش آن برابر با 290میکروموس متعلق به این سد است به شکلی که باید گفت 100 درصد در ساخت آن خطا شده و افرادی که در اجرای آن شریک بوده‌اند باید تاوان اشتباهات خود را بدهند.

وی همچنین نظریه تخریب سد گتوند به عنوان یک اقدام علاج بخش را رد کرد و گفت: این سد هم‌اکنون به خوبی در حال انجام دیگر وظایف خود ازجمله آبگیری و کنترل سیلاب‌ها است و با مدیریت مخزن و دفع صحیح شورابه مشکل طی 10 تا 15 سال آینده قابل‌حل است اما این روند برای اهواز و زمین‌های کشاورزی مشکلاتی را به وجود می‌آورد.

دکتر محمدعلی آخوند علی استاد دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه چمران اهواز نیز در خصوص روند ساخت سد گتوند، اظهار کرد: در کف مخزن سد گتوند یک بمب نمکی واقع‌شده و اگر مدیریت نشود در آینده با مشکلات جدی مواجه خواهیم شد و این در حالی است که مشکلات آبی استان محدود به گتوند نیست و طرح غدیر نیز یکی دیگر از آن‌ها است که در آینده تبعات آن روشن می‌شود.

آخوند علی، گفت: هم‌اکنون که سد ساخته‌شده و حذف آن کار ساده‌ای نیست بنابراین نیاز است تا با فعالیت‌های علمی به دنبال حل مشکلات این سد باشیم.

استاد دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز، سدها و ایست های آب در بالادست، خشک‌سالی، انتقال آب به دیگر مناطق را سه عامل کاهش جریان آب در رودخانه‌های منتهی به جلگه خوزستان دانست و افزود: تبلیغات منفی زیادی روی این سد صورت گرفت و فشارهای فکری و روانی را برای مردم رقم زد.

وی، تصریح کرد: با بررسی‌های علمی که صورت گرفت طی سال‌های خشک‌سالی متوجه شدیم که جریان آب کارون در ایستگاه گتوند دارای افت شده است و چیزی حدود 50 درصد کاهش جریان تحت شرایط آن سه عامل وجود داشت.

آخوندعلی با رد بررسی‌های دانشگاه تهران با عنوان اینکه 25 درصد از شوری آب کارون به دلیل آبگیری سد گتوند است، افزود: در تمام این سال‌هایی که سد آبگیری شده جریان آبی که خارج می‌شود بر اساس راهکار موجود مدیریت شده و از کیفیت مناسبی برای شرب، کشاورزی و صنعت برخوردار است اما لازم است دیگر شاخه‌های مسیر رودخانه بعد از سد را نیز بررسی کرد.

این عضو هیئت‌علمی دانشگاه شهید چمران اهواز ادامه داد: 90 کیلومتر پایین‌تر در سه شاخه گرگر، شطیط و دز، میزان شوری (EC) به دو هزار میکروموس می‌رسد و در مقطع اهواز شوری به دو هزار و 300 می‌رسد که در روزهای گذشته به سه هزار هم رسیده بود و بعدازآن در مقطع بهمنشیر آب رودخانه کارون در تابستان تجربه 12 هزار میکروموس را هم داشته است درحالی‌که شوری (EC) خروجی از خود سد گتوند بین 800 و 900 میکروموس است.

آخوند علی با طرح این سؤال که دلیل این اختلاف از خروجی سد تا مقطع بهمنشیر چیست؟ گفت: علت این شرایط وجود زمین‌های کشاورزی و پساب‌های ناشی از آن به خصوص 150 هزار هکتار زمین کشت نیشکر در مسیر این رودخانه است که شرایط را بدین شکل رقم می‌زند.

دکتر سید محمود کاشفی پور مدیر گروه محیط‌زیست دانشکده علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز نیز در اظهارنظری کوتاه با اشاره به اینکه وزارت نیرو مدیریت مخزن و تخلیه نمک از داخل سد به عنوان راهکار علاج بخش گتوند می‌داند، گفت: این درحالی‌که است که آب نیرو تنها گزینه مدیریت سد را به عنوان راهکار کوتاه مدت در پیش‌گرفته و انتقال این نمک از داخل مخزن را به خاطر بار مالی آن فراموش کرده است.

دکتر حیدر زارعی دانشیار دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز نیز در این نشست بابیان اینکه فعلاً با مدیریت مخزن شوری (EC) خروجی کنترل شده است، گفت: این اقدام باعث ذخیره لایه‌های نمکی در کف سد شده و اگر به هر دلیلی تراز مخزن کاهش پیدا کند، مدیریت آن کارایی نخواهد داشت.

گفتنی است این نشست به همت انجمن علمی دانشجویی علوم و مهندسی آب دانشگاه شهید چمران اهواز، برگزار گردید.

منبع خبر: خبرگزاری ایرنا خوزستان