پیمان حسیبی

به منظور مطالعه اثر کشت مخلوط نواری یولاف زراعی و ماشک گل خوشه¬ای آزمایشی در سال زراعی 1394- 1393 در مزرعه تحقیقاتی گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز انجام شد. این تحقیق به صورت بلوک¬های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل کشت خالص یولاف، کشت خالص ماشک گل خوشه¬ای، 70 درصد یولاف + 30 درصد ماشک، 60 درصد یولاف + 40 درصد ماشک¬، 50 درصد یولاف + 50 درصد ماشک، 40 درصد یولاف + 60 درصد ماشک و 30 درصد یولاف + 70 درصد ماشک بود. صفات مورد بررسی در این آزمایش شامل شاخص¬های فیزیولوژیکی، صفات مرفولوژیکی، صفات کیفی و اجزای عملکرد بودند. نمونه¬ برداری¬ها در 5 مرحله بر اساس مراحل رشدی یولاف (اواخر پنجه¬زنی، مرحله ساقه رفتن، گلدهی، اواسط خمیری نرم و برداشت نهایی) صورت گرفت. نتایج نشان داد که در مرحله پنجه¬زنی بیشترین مجموع عملکرد وزن تر (27056 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد وزن خشک (4/3294 کیلوگرم در هکتار) از نسبت 60 درصد یولاف + 40 درصد ماشک و بیشترین تعداد پنجه یولاف (53/3) از نسبت 40 درصد یولاف + 60 درصد ماشک به-دست آمد. همچنین بیشترین نسبت برابری زمین (85/1) از نسبت 50 درصد یولاف + 50 درصد ماشک حاصل شد. در مرحله ساقه رفتن یولاف بیشترین عملکرد وزن تر (74366 کیلوگرم درهکتار) از نسبت 60 درصد یولاف + 40 درصد ماشک و بیشترین عملکرد وزن خشک (5/8096 کیلوگرم در هکتار) از نسبت 70 درصد یولاف + 30 درصد ماشک به دست آمد. بیشترین میزان عدد SPAD یولاف (41/59) و ماشک (58/36) به ترتیب از نسبت 50 درصد یولاف + 50 درصد ماشک و30 درصد یولاف + 70 درصد ماشک، بیشترین میزان شاخص سطح برگ یولاف (36/6) از تیمار خالص یولاف¬ و بیشترین تعداد شاخه¬های فرعی ماشک از تیمار خالص ماشک به¬دست آمد. همچنین بیشترین نسبت برابری زمین (89/1) از نسبت 70 درصد یولاف + 30 درصد ماشک حاصل شد. در مرحله گلدهی یولاف بیشترین عملکرد وزن تر (77656 کیلوگرم در هکتار) از نسبت 50 درصد یولاف + 50 درصد ماشک و بیشترین عملکرد وزن خشک (6/21417 کیلوگرم در هکتار) از نسبت 70 درصد یولاف + 30 درصد ماشک به¬¬دست آمد، بیشترین ارتفاع بوته یولاف (66/118 سانتی ¬متر) و ماشک (75/90 سانتی متر) از نسبت 60 درصد یولاف + 40 درصد ماشک و بیشترین نسبت برابری زمین (79/1LER= ) از نسبت 70 درصد یولاف + 30 درصد ماشک حاصل شد. در مرحله خمیری دانه یولاف بیشترین وزن خشک (31378 کیلوگرم در هکتار) از نسبت 60 درصد یولاف + 40 درصد ماشک به¬دست آمد. بیشترین درصد فیبر خام (99/54 درصد) و کربوهیدرات¬های محلول (50/97 میلی گرم در گرم برگ) از تیمار خالص یولاف به دست آمد. بیشترین میزان پروتئین خام (41/15 درصد) مربوط به تیمار خالص ماشک بود. همچنین بیشترین نسبت برابری زمین (97/1) مربوط به نسبت 70 درصد یولاف + 30 درصد ماشک بود. در مرحله برداشت نهایی بیشترین وزن هزاردانه (84/33 گرم) و بیشترین عملکرد دانه یولاف (1/5434 کیلوگرم در هکتار) از نسبت 60 درصد یولاف + 40 درصد ماشک به دست آمد. از نتایج به¬دست آمده چنین استنباط می¬شود که تیمار 60 درصد یولاف + 40 درصد ماشک از نظر کمیت و کیفیت علوفه نسبت به سایر تیمارها برتری داشت

آزمایش حاضر به منظور بررسی تاثیر تراکم¬های متفاوت بوته بر روند رشد و نمو ژنوتیپ¬های یولاف زراعی (Avena sativa) در مزرعه شماره یک دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز در سال زراعی 93-1392 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک¬های کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. در این آزمایش دو فاکتور مورد بررسی قرار گرفت. فاکتور اول ژنوتیپ¬ها، دارای 5 سطح شامل V1، V2، V3، V4 و V5 بود. فاکتور دوم تراکم، دارای 3 سطح شامل تراکم 300، 400 و 500 بوته در متر مربع بود. نتایج این آزمایش در سه مرحله پنجه¬زنی، خمیری دانه و برداشت نهائی مورد بررسی قرار گرفت. طی مرحله پنجه¬زنی نتایج نشان داد ژنوتیپ V5 در تراکم 500 بوته در متر مربع (77/48 تن در هکتار) بیشترین وزن تر کل و همین ژنوتیپ در تراکم 300 بوته در متر مربع (21/16 تن در هکتار) کمترین وزن تر کل را داشت. بیشترین و کمترین مقدار وزن خشک کل به ترتیب از ژنوتیپ V2 در تراکم 500 بوته در متر مربع (به میزان 07/7 تن در هکتار) و از ژنوتیپ V1 در تراکم 400 بوته در متر مربع (به میزان 3 تن در هکتار) حاصل شد. درصد ماده خشک ژنوتیپ V3 در تراکم 500 بوته در متر مربع بالاترین مقدار (36/20 درصد) و ژنوتیپ V1 در تراکم 500 بوته در متر مربع کمترین مقدار (85/13 درصد) را نشان داد. نتایج نشان داد که ژنوتیپ V4 در تراکم 400 بوته در متر مربع (71/1) دارای بیشترین و ژنوتیپ V5 در تراکم 400 بوته در متر مربع (21/1) دارای کمترین نسبت برگ به ساقه بودند. ژنوتیپ V3 در تراکم 500 بوته در متر مربع (16/29 درصد) بیشترین درصد فیبر و ژنوتیپ V5 در تراکم 300 بوته در متر مربع (17/20) کمترین درصد فیبر را نشان داد. از لحاظ درصد کربوهیدرات¬های محلول بیشترین مقدار از ژنوتیپ V3 در تراکم 300 بوته در متر مربع (45/15 درصد) و کمترین مقدار از ژنوتیپ V4 در تراکم 500 بوته در متر مربع (6 درصد) به¬دست آمد. بررسی صفات در مرحله خمیری دانه نشان داد که بیشترین عملکرد تر (71/128 تن در هکتار) و خشک (81/39 تن در هکتار) از ژنوتیپ V5 در تراکم 500 بوته در متر مربع به¬دست آمد. از لحاظ درصد ماده خشک بیشترین مقدار از ژنوتیپ V4 در تراکم 500 بوته در متر مربع (29/35 درصد) و کمترین مقدار از ژنوتیپ V3 در تراکم 500 بوته در متر مربع (88/24 درصد) حاصل شد. بررسی نسبت برگ به ساقه در این مرحله نشان داد که ژنوتیپ V4 در تراکم 300 بوته در متر مربع (96/0) بیشترین مقدار و ژنوتیپ V2 در تراکم 300 بوته در متر مربع کمترین مقدار را دارا می¬باشد. شاخص سطح برگ در ژنوتیپ V1 در تراکم 300 بوته در متر مربع بالاترین مقدار (38/8) و در ژنوتیپ V2 در تراکم 300 بوته در متر مربع کمترین مقدار (57/5) را داشت. بیشترین و کمترین درصد فیبر به ترتیب در ژنوتیپ V4 در تراکم 300 بوته در متر مربع (82/34 درصد) و از ژنوتیپ V3 در تراکم 400 بوته در متر مربع (06/27 درصد) حاصل شد. درصد کل کربوهیدرات¬های محلول در ژنوتیپ V3 در تراکم 300 بوته در متر مربع بیشترین (87/11 درصد) و در ژنوتیپ V1 در تراکم 400 بوته در متر مربع کمترین (97/2 درصد) مقدار بود. از لحاظ عملکرد کل در مرحله برداشت نهائی ژنوتیپ V2 در تراکم 300 بوته در متر مربع بیشترین مقدار (42 تن در هکتار) و ژنوتیپ V1 در تراکم 400 بوته در متر مربع کمترین مقدار (33/24 تن در هکتار) را داشت. بررسی عملکرد دانه نیز نشان از بیشتر بودن آن در ژنوتیپ V1 در تراکم 500 بوته در متر مربع (28/10 تن در هکتار) و کمتر بودن آن در ژنوتیپ V4 در تراکم 300 بوته در متر مربع (66/5 تن در هکتار) بود. بیشترین مقدار پروتئین دانه از ژنوتیپ V1 در تراکم 300 بوته در متر مربع (22/13 درصد) حاصل شد و از لحاظ مقدار نشاسته بیشترین مقدار از ژنوتیپ V5 در تراکم 300 بوته در متر مربع (20/43) به¬دست آمد. بررسی نتایج حاصل از مقایسه میانگین اثر متقابل تراکم در ژنوتیپ بر مقدار واحد حرارتی دریافت شده (GDD) نشان داد که با افزایش تراکم بوته در واحد سطح، ژنوتیپ¬ها برای تکمیل رشد تا پایان مرحله پیری مقدار واحد حرارتی بیشتری را دریافت کردند؛ به عبارت دیگر با افزایش تراکم بوته در واحد سطح ژنوتیپ¬های مورد بررسی دیررس¬تر شدند. هم¬چنین نتایج نشان داد که ژنوتیپ V2 و V4 به ترتیب نسبت به سایر ژنوتیپ¬ها زودرس¬تر و دیررس¬تر بودند. با توجه به نتایج به¬دست آمده از این آزمایش می¬توان گفت که برداشت در مرحله پنجه¬زنی دارای کیفیت بیشتر است اما به لحاظ کمیت مرحله خمیری دانه برتری دارد چرا که با گذشت زمان و طی شدن مراحل رشد گیاه بر مقدار بیوماس کل گیاه افزوده شده و مقدار علوفه تولیدی در واحد سطح افزایش می¬یابد ولی از صفات معرف کیفیت علوفه کاسته می¬شود. و هم¬چنین با مقایسه تراکم¬های مختلف می¬توان گفت از تراکم 500 بوته در متر مربع که بیشترین تعداد بوته در واحد سطح را داشت بیشترین مقدار علوفه کل و عملکرد دانه را می¬توان برداشت کرد. با افزایش تعداد بوته در واحد سطح از مقدار پروتئین و نشاسته دانه کاسته می¬شود، چرا که با افزایش تراکم رقابت برای دریافت فتوآسمیلات¬ها افزایش می¬یابد.