بهزاد حبیب پور

 موریانه Silvestri (Isoptera:Termitidae) Microcerotermes diversus مهم‌ترین و مخرب‌تـرین گونــه‌ی موجود در استان خوزستان می‌باشد. مطالعات نشان می‌دهد که نقش ترکیبات شیمیایی بخصوص سموم حشره‌کش در غلظت‌های زیرکشندگی روی تغییرات منابع انرژی کمتر مورد توجه محققین قرار گرفته است. یکی از آثار فیزیولوژیکی غلظت‌ها یا دزهای زیرکشنده برخی از آفت‌کش‌های شیمیایی، می‌تواند تاثیر برمیزان استفاده از منابع غذایی و نیز ذخیره سازی کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها و چربی باشد. در این تحقیق اثرات زیرکشنده سه آفت‌کش فنوکسی‌کارب (500، 2500 و 5000 پی‌پی‌ام)، ایمیداکلوپرید (5، 10، 25 و 50 پی‌پی‌ام) و بوراکس (5/1، 2، 3 و 4 درصد) بر منابع انرژی موریانه M. diversus در شرایط آزمایشگاهی مورد مطالعه قرارگرفت. نتایج نشان داد از بین تیمار آفت‌کش فنوکسی‌کارب، غلظت 5000 پی‌پی‌ام بیش‌ترین تاثیر کاهشی را داشته است. به طوری که در این غلظت میزان پروتئین 51/45، چربی 34/63 و محتوای انرژی 10/36 درصد کاهش یافت. همچنین میزان قند و گلیکوژن به ترتیب 20/37 و 04/17 درصد در این غلظت افزایش یافت. همچنین ایمیداکلوپرید به طور معنی‌داری میزان پروتئین، چربی، قند و گلیکوژن را در موریانه‌های تیمارشده کاهش داد. غلظت 50 پی‌پی‌ام بیش‌ترین تاثیرکاهشی را بر میزان منابع انرژی داشت. به طوری که میزان پروتئین 58/39، لیپید 93/51، گلیکوژن 73/63، قند 59/58 و محتوای انرژی 93/55 درصد نسبت به شاهد کاهش یافت. بیش‌ترین تاثیر کاهشی آفت‌کش بوراکس برمیزان پروتئین و چربی در غلظت 4% مشاهد شد به طوری که میزان پروتئین 58/64 و میزان چربی 25/74 درصد نسبت به شاهد کاهش یافت. بیش‌ترین تاثیر کاهشی آفت‌کش بوراکس برمیزان گلیکوژن و قند در غلظت 5/1 درصد مشاهد شد. به طوری که میزان گلیکوژن 15/56 و میزان قند 67 درصد نسبت به تیمار شاهد کاهش یافت. بر اساس نتایج حاصل شده می‌توان گفت که این سه آفت‌کش به طور معنی‌داری سبب کاهش محتوای انرژی و درنتیجه کاهش بقای موریانه‌ی هدف شده‌اند.

 موریانه‌ی Microcerotermes diversus Silvesteri (Isoptera: Termitidae) یکی از مهم‌ترین آفات لوازم چوبی و محصولات سلولزی در اماکن مسکونی و نیز در اراضی کشاورزی و فضای سبز در مناطق مختلف کشور از جمله استان خوزستان محسوب می‌گردد. از سموم سازگار با محیط زیست که در غلظت‌های پایین از طریق اختلال در فیزیولوژی و متابولیسم حشرات تاثیر گذارند می‌توان به ایمیداکلوپرید، بوراکس و فنوکسی‌کارب اشاره نمود. در این تحقیق برای تعیین سطح تنش اکسیداتیو وارد شده به حشره در اثر استعمال غلظت‌های زیرکشندگی حشره‌کش‌های بوراکس، ایمیداکلوپرید و فنوکسی‌کارب فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی و پراکسیداسیون لیپید به عنوان یک نشانگر زیستی و همچنین میزان‌ مرگ و میر و نرخ رشد نسبی اندازه گیری شد. بدین منظور در ابتدا برای جمع‌آوری موریانه‌ها از چوب‌های راش جهت تله گذاری استفاده گردید و سپس تاثیر چهار غلظت زیرکشنده 5/1 ، 2، 3 و 4 درصد حشره کش بوراکس، 5، 10، 25 و 50 پی‌پی‌ام حشره‌کش ایمیداکلوپرید و سه غلظت 500، 2500 و 5000 پی‌پی‌ام حشره‌کش فنوکسی‌کارب بر میزان مرگ و میر، نرخ رشد نسبی و شاخص‌های مهم تنش اکسیداتیو از جمله مالون¬دی‌آلدهاید (MDA) به عنوان محصول پراکسیداسیون لیپیدها و فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی نظیر سوپراکسید دیسموتاز (SOD)، کاتالاز (CAT)، آسکوربات پراکسیداز (APX)، گلوتاتیون ردوکتاز (GR) و پراکسیداز (POX) در طبقه کارگر مورد بررسی قرار گرفت. در اجرای تحقیق از طرح کاملا تصادفی استفاده شد و کلیه تیمارها از جمله شاهد در 4 تکرار و در شرایط دمایی 2±28 درجه سانتی‌گراد و رطوبت نسبی 5±85 درصد، در انکوباتور تاریک انجام شد. جهت تجزیه داده‌های حاصل، از تجزیه واریانـــس یــک طرفه (One Way-ANOVA) و آزمون SNK در سطح احتمال 5 درصد استفاده شد. نتایج حاصل نشان داد که با افزایش غلظت هر سه حشره‌کش میزان مرگ و میر و غلظت MDA نسبت به شاهد به صورت معناداری روند افزایشی داشت اما میزان نرخ رشد نسبی روند کاهشی را نشان داد. فعالیت آنزیم CAT در بوراکس بیشترین و کمترین فعالیت را به ترتیب در تیمار سه و چهار درصد، در ایمیداکلوپرید روند افزایشی و در فنوکسی‎‌کارب روند کاهشی را نشان داد. فعالیت آنزیم SOD در بوراکس بیشترین و کمترین فعالیت را به ترتیب در تیمار دو و سه درصد، در ایمیداکلوپرید و فنوکسی‌کارب روند افزایشی را نشان داد. فعالیت آنزیم POX در بوراکس بیشترین و کمترین فعالیت را به ترتیب در تیمار چهار و سه درصد، در ایمیداکلوپرید روند ثابت و بی‌تغییر در بین غلظت‌ها و در فنوکسی‌کارب روند افزایشی مشاهده شد. فعالیت آنزیم GR و APX در هر سه حشره‌کش، روند کاهشی را نشان داد. نتایج نشان داد که تیمار موریانه‌ها با غلظت‌های زیرکشندگی مورد نظر بر بقا، نرخ رشد نسبی و نیز نشانگرهای اکسیداتیو نظیر مالون‌دی-آلدهاید به عنوان شاخصی برای تنش اکسیداتیو ایجاد شده و فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی تاثیرگذار می‌باشد و می‌توان از این پارامترها بعنوان نشا‌نگر زیستی برای تعیین اثرات سمیت حشره‌کش در بدن موریانه استفاده کرد.

با توجه به اثرات سوء آفت کش ‌ها بر موجودات غیر ‌هدف و بقایای آنها در محیط زیست استفاده از ترکیبات کم خطر با اثر اختصاصی ضروری به نظر می ‌رسد. امروزه تنظیم‌ کننده ‌های رشد حشرات از جمله فیتواکدیستروئیدها، آنالوگ های اکدایسون و آنالوگ های هورمون جوانی به دلیل توانایی کنترل آفات مورد توجه قرار گرفته اند. هدف از این تحقیق که بین سالهای 1392 و 1393 انجام گرفت بررسی اثرات ترکیبات اکدیستروئیدی موجود در گیاه سیلن ایرانیSilene aucheriana Boiss از تیره Caryophyllaceae، هالوفنوزاید (آنالوگ اکدایسون) و فارکس (آنالوگ هورمون جوانی) بر موریانه ی .sp Reticulitermes و محاسبه ی زمان کشندگی (مقادیر LT50 وLT90 ) در قالب آزمون‌های انتخابی و غیر‌انتخابی و تماسی بود. موریانه های Reticulitermes sp. می توانند اجتماعات خود را درون درختان زنده مستقر نمایند و باعث مرگ گیاهان مانند درختان مو در شهرکرد (ایران) شوند. یک استراتژی برای کنترل موریانه ها استفاده از مواد سمی کند اثر می باشد. تجزیه و تحلیل داده ها به روش پروبیت نشان داد که با افزایش غلظت، زمان مرگ و میر (LT50 و LT90) کاهش یافت. درصد مرگ و میر محاسبه شده در غلظت های 1000، 2500، 5000 و 10000 پی پی ام هالوفنوزاید در آزمون انتخابی به ترتیب 54، 60، 76 و 80 درصد و برای عصاره گیاه S. aucheriana در غلظت های 5، 10، 20 و 40 درصد به ترتیب 58، 68، 75 و 89 درصد و برای فارکس در غلظت های 500، 1000، 2500 و 5000 پی پی ام به ترتیب60، 75، 80 و 95 درصد بود. همچنین فارکس سبب تبدیل کارگر به پیش سرباز‌ غیرفعال از نظر تغذیه و خسارت در حدود غلظتی 5000-500 پی‌پی‌ام شد. همچنین ترکیبات اکدیستروئیدی موجود در گیاه S. aucheriana و هالوفنوزاید سبب اختلال در پوست اندازی و متعاقبا مرگ و میر در موریانه ‌Reticulitermes sp. شد. بنابر‌این برای کنترل موریانه ها در برنامه های مدیریت تلفیقی آفات (IPM)لازم است مطالعات جامعی روی ترکیبات اکدیستروئیدی و آنالوگ های هورمون جوانی انجام شود.

موریانه(Silvestri) (Isoptera: Termitidae) Microcerotermes diversus به دلیل تغذیه از کلیه مواد سلولزی مهمترین آفت اقتصادی ساختمان ها و مراکز صنعتی در ایران است. نئونیکوتینوئید¬ها گروهی از ترکیبات شیمیایی حشره کش هستند که به تازگی در غالب برنامه‌های کنترل آفات معرفی شده‌اند. ایمیداکلوپراید یک سم از گروه نئونیکوتینوئیدهاست. هدف اصلی در پژوهش حاضر، دستیابی به تکنیک (فرمولاسیون) جدید جهت کنترل موریانه‌ها در قالب سموم سازگار با محیط‌زیست است. در دهه اخیر استفاده از فناوری نوین نانو گامی بسیار مهم در جهت تولید نانو کپسول¬های تهیه شده از مواد مختلف، رهایش کنترل شده و کاهش مصرف داروها و سموم درون آنها بوده است. در این تحقیق، سنتز نانو کپسول های پایه اتیل سلولز حاوی ایمیداکلوپراید به روش امولسیفیکیشن برای اولین بار به کارگرفته شد. برای تفکیک اثرات سم ایمیداکلوپراید و اتیل سلولز از یکدیگر نانوکپسول های پایه اتیل سلولز بدون بارگذاری نیز تولید و مورد بررسی قرار گرفت. اثرات نانوکپسول های پایه اتیل سلولز حاوی ایمیداکلوپراید و نانوکپسول های پایه اتیل سلولز بدون بارگذاری در حدود غلظتی۵0، 10٠، ۵٠٠ و ١٠٠٠ پی پی ام علیه موریانه M.diversus بررسی شد. بر اساس نتایج بدست آمده، اتیل سلولز که دیواره نانو کپسول ها را در این فرمولاسیون تشکیل داد، برای موریانه های مذکور نه تنها اثر کشندگی نداشت بلکه اثر جذب کننده تغذیه ای این ماده، مشاهده شد و تنها عامل کشنده در این فرمولاسیون، سم ایمیداکلوپراید بود که درون نانو کپسول¬ ها قرار داشت. در فرمولاسیون نانو کپسول های پایه اتیل سلولز حاوی ایمیداکلوپراید، میزان ترکیب ایمیداکلوپراید در غلظت های ۵0، 10٠، ۵٠٠ و ١٠٠٠ پی پی ام نسبت به همین غلظت ها در فرمولاسیون پودر تکنیکال ترکیب ایمیداکلوپراید تا چندین برابر کمتر بود اما نتایج حاصل از مرگ و میر موریانه M.diversus در هر دو فرمولاسیون بسیار به هم نزدیک بود. نتایج حاصل از تحقیق حاضر، نانو کپسول های پایه اتیل سلولز حاوی ایمیداکلوپراید را به عنوان یک فرمولاسیون موریانه کش موثر با زیست سازگاری بالا پیشنهاد می کند.

هدف از این تحقیق شناسایی گونه‌های بال‌ریشکدار باغات یاسوج و سی‌سخت (استان کهگیلویه و بویراحمد)، مقایسه‌ی تنوع زیستی آن‌ها و بررسی ارتباط بین شرایط محیطی و نوسانات جمعیت گونه‌ی بالغ در هر منطقه بود. به منظور بررسی فونستیک بال‌ریشکداران باغات یاسوج و سی‌سخت، از فروردین تا مهرماه سال‌های 1391 و 1392 و برای بررسی تنوع زیستی بال‌ریشکداران در دو منطقه، از فروردین تا مهر ماه سال 1391 به مدت شش ماه، به طور منظم و هر دو هفته یکبار از باغات میوه‌ی دانه‌دار و هسته‌دار نمونه‌برداری انجام شد. نمونه‌ها با استفاده از روش تکاندن در سینی سفید جمع‌آوری شده، سپس به شیشه‌ی محتوی الکل 70 درصد منتقل شدند. پس از تهیه‌ی اسلاید میکروسکوپی از آن‌ها در سطح گونه شناسایی شدند. به منظور ارزیابی تنوع زیستی از شاخص شانن- وینر و برای ارزیابی یکنواختی از شاخص پیئلو استفاده شد. در مجموع 20 گونه بال‌ریشکدار متعلق به 10 جنس و 3 خانواده جمع‌آوری و شناسایی شدند که از میان آن‌ها، گونه‌ی Thrips italicus Bagnall برای فون بال‌ریشکداران ایران جدید بود. از میان گونه‌های جمع‌آوری شده، در باغات منطقه‌ی سی‌سخت، گونه‌ی Frankliniella occidentalis Karny با 35 تکرار، دارای بیشترین فراوانی نسبی (6/70٪) بود. در منطقه‌ی یاسوج گونه‌ی Thrips meridionalis Priesner با 29 تکرار و فراوانی نسبی 21/65٪ گونه‌ی غالب بود. نتایج نشان داد که تنوع بال‌ریشکداران در باغات یاسوج (3881/0 ±613/1) به طور معنی داری بیشتر از سی‌سخت (2815/0 ±9256/0) است. بررسی ارتباط بین نوسانات جمعیت گونه‌ی غالب در باغات سی‌سخت با تغییرات دما و درصد رطوبت نسبی نشان می‌دهد که ارتباط نوسانات جمعیت گونه‌ی F. occidentalis با تغییرات دما و درصد رطوبت نسبی در باغات سی‌سخت معنی‌دار است.

موریانه¬ی زیر¬زمینی Hagen (Isoptera: Hodotermitidae) Anacanthotermes vagansبه عنوان یکی از آفات مهم چوب و محصولات سلولزی در اماکن مسکونی و تاریخی شناخته شده است. موریانه¬ها برای هضم سلولز به جامعه¬¬ی میکروبی همزیست در لوله¬ی گوارش خود وابسته بوده که نقش¬های فیزیولوژیکی مهمی مانند تجزیه¬ی مواد لیگنوسلولزی، تولید متان، استات، تثبیت نیتروژن در لوله¬ی گوارش موریانه را انجام می¬دهند. در این تحقیق به منظور جداسازی و شناسایی باکتری¬های تجزیه کننده¬ی ترکیبات لیگنوسلولزی، از محیط-های کشت جامد و مایع محتوی کاه گندم، لیگنین اسیدهیدروکلریدریک، محیط¬های مایع محتوی کاغذ صافی، آگار- سلولز و آگار سلولز- رنگ کنگو قرمز استفاده شد. سپس جدایه¬ها براساس رنگ¬آمیزی گرم و آزمایش¬های بیوشیمیایی شناسایی شدند. هم¬چنین آزمون¬های زیست-سنجی به منظور بررسی اثر دو پادآفت زیستی، فلوفنوکسورون با غلظت¬های 1000، 2500و 5000 پی¬پی¬ام و ریفامپین با غلظت¬های 1250، 2500 و5000 میکروگرم در میلی¬لیتر روی میزان تغذیه¬ و مرگ و میر موریانه انجام گرفت. حساسیت باکتری¬های جداشده از لوله¬ی گوارش موریانه، نسبت به آنتی¬بیوتیک ریفامپین، با استفاده از روش¬های کیفی و کمی برای تعیین حداقل غلظت ممانعت کننده از رشد باکتری-ها بررسی شد. با توجه به آزمایش¬های انجام شده و با استفاده از محیط¬های کاملاً اختصاصی، 13 جدایه¬ی تجزیه کننده¬ی لیگنین و 2 جدایه¬ی تجزیه کننده¬ی سلولز استخراج و با استفاده از رنگ آمیزی گرم و آزمایشاتی نظیر کاتالاز، اکسیداز، رشد یا عدم رشد در محیط مک کانکی و خصوصیات جدایه¬ها در این محیط، واکنش در محیط سه قندی آهن¬دار، آزمایش¬های مصرف سیترات، تولید آنزیم اوره آز، حرکت و غیره شناسایی شدند. از میان جدایه¬های گوناگون تجزیه کننده لیگنین، جنس¬های Enterobacter و Klebsiella دارای بیشترین میزان رشد در محیط¬های انتخابی بودند. باکتری¬های lentus Staphylococcus و subtilis Bacillus از محیط¬های کشت محتوی سلولز جداسازی شدند. اغلب باکتری¬های استخراجی نسبت به ریفامپین حساس بوده و در غلظت¬های بالاتر ریفامپین، تراکم آنها کاهش یافت. هم¬چنین افزایش مرگ و میر موریانه¬ها با کاربرد دو پادآفت زیست، فلوفنوکسورون و ریفامپین نشان¬دهنده¬ی رابطه¬ی مستقیم مرگ و میر با افزایش غلظت به کار رفته در آنها بود. به¬طوری¬که مقدار LT50 برای غلظت 5000 پی¬پی¬ام فلوفنوکسورون، با 5/5 روز کمترین زمان بود. هم¬چنین کمترین زمان کشندگی به غلظت 5000 میکروگرم در میلی¬لیتر از ریفامپین، با مقدار 3/5 روز تعلق گرفت. بنابراین استفاده از آفت¬کش¬های زیست منطقی مانند بازدارنده¬های سنتز کیتین و آنتی بیوتیک¬ها، می¬تواند نمایانگر یک تاکتیک امیدوار کننده در مدیریت پایدار موریانه¬های زیرزمینی باشد.

موریانه¬ی Microcerotermes diversus Silvestri (Isoptera: Termitidae) از آفات مهم محصولات سلولزی در اماکن مسکونی و نیز محصولات کشاورزی در استان خوزستان محسوب می¬شود. ایمیداکلوپرید یک سم از گروه نئونیکوتینوئید‌هاست که برای کنترل موریانه‌ها به کار می‌رود. اما کاربرد مداوم حشره¬کش¬ها می¬تواند منجر به تخریب تدریجی محیط¬زیست گردد. لذا توجه زیادی به شیوه¬های کنترل بیولوژیک جلب شده است. قارچ Metarhizium anisopliae (Metschnikoff) Sorokin یکی از مهم¬ترین میکروارگانیسم¬های تهدید کننده¬ی موریانه است اما رفتار تیمارگری در موریانه‌ها یک رفتار اجتماعی دفاعی است که در جلوگیری از آلودگی قارچی بسیار موثر است. غلظت¬های زیرکشنده¬ی آفت¬کش¬ها می¬توانند با ایجاد اختلال در رفتار تیمارگری حساسیت موریانه‌ها را به قارچ مذکور افزایش دهند. کاربرد ترکیبی بیمارگرهای حشرات و غلظت‌های زیر‌کشنده‌ی حشره‌کش‌ها، به¬عنوان یک راهکار جهت بهبود تاثیر عوامل میکروبی در کنترل موریانه‌ها پیشنهاد شده است. استفاده از هر جدایه¬ی قارچ به همراه حشره¬کش مستلزم داشتن آگاهی از سازگاری بین این¬دو عامل دارد. سازگاری ایمیداکلوپرید با قارچ از طریق ارزیابی سه فاکتور درصد جوانه¬زنی کنیدی قارچ، رشد رویشی کلونی و اسپورزایی بر اساس معیار سنجش سازگاری (T) مورد بررسی قرار گرفت. سپس به منظور نشان دادن اثرات ایمیداکلوپرید بر رفتار موریانه، تعداد تیمارگری موریانه¬های آلوده به قارچ و تیمار شده با ایمیداکلوپرید به مدت 160 دقیقه و هر 30 ثانیه ثبت گردید. همچنین میزان فعالیت موریانه¬های مسموم شده با غلظت¬های زیرکشنده¬ی ایمیداکلوپرید با امتیازدهی به نوع حرکت آنها ثبت شد. در ادامه آزمون¬های زیست¬سنجی در دو شرایط انتخابی و غیرانتخابی و آزمون طعمه¬مسموم صورت گرفت. با بررسی مقادیر مربوط به معیار سنجش سازگاری سموم حشره¬کش با قارچ¬های بیمارگر (T)، ایمیداکلوپرید در غلظت¬های 10 و 100 پی¬پی¬ام با مقادیر T به ترتیب 3/94 و 7/92، سازگار و غلظت 500 پی¬پی¬ام با مقدار 2/59 دارای سمیت متوسط تعیین شد. در موریانه¬های تیمار شده با ایمیداکلوپرید و تیمار شده با قارچ و ایمیداکلوپرید تعداد رخداد رفتار تیمارگری کاهش یافت. همچنین با مقایسه¬ی روند امتیازات تعلق گرفته به میزان فعالیت موریانه¬ها، مشاهده شد که با افزایش غلظت ایمیداکلوپرید از میزان فعالیت آنها کاسته شد. در تیمارهای کاربرد دو عامل کنترلی ایمیداکلوپرید و قارچ میزان مرگ¬و¬میر بیشتری در مقایسه با کاربرد آنها به تنهایی مشاهده شد. با توجه به مرگ¬و¬میر ایجاد شده و با در نظر داشتن اثر غلظت¬های زیرکشنده¬¬ی ایمیداکلوپرید در ایجاد اختلال در میزان فعالیت و رفتار دفاعی تیمارگری موریانه¬ی مورد آزمایش، اثرات افزایشی ایمیداکلوپرید بر قارچ M. anisopliae به اثبات رسید. در نتیجه استفاده از غلظت¬های زیرکشنده¬ی آن در کاربرد تلفیقی جهت بهبود کیفیت کنترل موریانه¬ی M. diversus توصیه می¬شود.

مواد ساختمانی سلولزی و غیرسلولزی از جمله کامپوزیت چوب- پلاستیک، ام‌دی‌اف، نئوپان و یونولیت کاربردهای فراوانی در صنعت ساختمان‌سازی دارند. مقاومت این مواد ساختمانی در مقابل حمله‌ی موریانه یکی از پارامترهای مهم برای ارزیابی کیفیت آنها می‌باشد. به منظور افزایش عمر محصولات چوبی می‌توان از روش‌های حفاظتی مانند اشباع کردن چوب از مواد شیمیایی بر علیه عوامل مخرب بیولوژیکی مانند موریانه استفاده کرد. در سال‌های اخیر، ترکیبات بور بطور گسترده‌ای به‌عنوان مواد شیمیایی محافظ چوب مورد استفاده قرار گرفته است. در بخش اول این تحقیق مقاومت مواد ساختمانی ذکر شده نسبت به حمله‌ی موریانه‌ی زیرزمینی Microcerotermes diversus Silvestri (Iso.: Termitidae) در شرایط آزمایشگاهی (آزمون انتخابی و غیر‌انتخابی) و صحرایی ارزیابی شد و در بخش دوم از این تحقیق مواد ساختمانی با غلظت‌های ‌2% و 4% از زینک ‌بورات و غلظت‌های ZnB+BA)) 2%+1% و ZnB+BA)) 4%+2% از اختلاط زینک‌ بورات + اسید بوریک به همراه اتیلن گلیکول تیمار شدند و مقاومت آن نسبت به موریانه‌ی زیرزمینی M. diversus در شرایط غیرانتخابی و انتخابی آزمایشگاهی و صحرایی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمون ارزیابی مقاومت مواد ساختمانی در شرایط غیرانتخابی آزمایشگاهی نشان داد که یونولیت، نئوپان و ام‌دی‌اف توسط موریانه‌ی M. diversus مورد حمله قرار گرفتند و خسارت وارد شده به آنها به ترتیب به میزان 98/5، 22/5 و 88/4 درصد محاسبه شد. اما کامپوزیت چوب- پلاستیک در مقابل این موریانه از مقاومت بالایی برخوردار بوده و خسارت وارد شده به آن 1/0 درصد ثبت شد. در شرایط انتخابی آزمایشگاهی و صحرایی نیز بیشترین خسارت به نئوپان و ام‌دی‌اف وارد شد. متوسط کاهش وزن برای نئوپان و ام‌دی‌اف در آزمون صحرایی به ترتیب به میزان 93/57 و 2/42 درصد بود. یونولیت به دلیل عدم داشتن ارزش غذایی، برای موریانه‌ها جلب‌کنند نبوده و خسارت کمی به آن وارد شد. خسارت وارد شده به کامپوزیت چوب- پلاستیک بسیار جزئی بود. با توجه به این نتایج ارتباط معنی‌داری بین چگالی مواد ساختمانی و کاهش وزن وجود داشت. در بخش دوم از این تحقیق، نتایج ارزیابی مقاومت مواد ساختمانی تیمار شده نشان داد که زینک بورات و اختلاط آن با اسید بوریک جهت محافظت مواد ساختمانی سلولزی و غیرسلولزی نسبت به حمله‌ی این موریانه‌ موثر هستند. این ترکیبات به صورت بازدارنده‌ی تغذیه‌ای عمل کرده و سبب کاهش معنی‌دار تغذیه و افزایش مرگ و میر در مقایسه با تیمار شاهد شدند. با افزایش غلظت‌ میزان خسارت وارد شده به مواد ساختمانی کاهش و مرگ و میر موریانه‌ها افزایش یافت. در پایان هفته سوم از آزمون غیرانتخابی در شرایط آزمایشگاهی مرگ و میر موریانه‌ها روی مواد ساختمانی تیمار شده با غلظت (ZnB+BA) 4%+2% به میزان 100 درصد بود. در 3 ماهه‌ی اول آزمون صحرایی میزان تغذیه‌ی موریانه‌ها روی یونولیت شاهد و تیمار شده با غلظت‌های (ZnB+BA) 4%+2% و (ZnB)4% به ترتیب 6/.، 09/.، 25/. درصد، روی نئوپان 92/57، 03/.، 1/. درصد، روی ام‌دی‌اف 2/42، 06/.، 09/. درصد و روی کامپوزیت چوب- پلاستیک 13/.، 0 و 0 درصد محاسبه شد. در 3 ماهه‌ی دوم آزمون صحرایی نیز میزان تغذیه‌ی موریانه‌ها روی یونولیت شاهد و تیمار شده با غلظت‌های
ZnB+BA)) 4%+2% و (ZnB)4% به ترتیب 81/.، 01/.، 11/. درصد، روی نئوپان 43/65، 0، 01/. درصد، روی ام‌دی‌اف 24/52، 0، 01/. درصد و روی کامپوزیت چوب- پلاستیک 19/.، 0 و 0 درصد محاسبه شد. بنابراین با توجه به نتایج به دست آمده از این تحقیق و همچنین بی‌خطر بودن ترکیبات بور برای محیط زیست و پستانداران، استفاده از این ترکیبات را می‌توان جهت افزایش مقاومت مواد ساختمانی سلولزی و غیرسلولزی نسبت به موریانه‌ها پیشنهاد نمود.
 

موریانه‌ی Microcerotermes diversus Silvestri یک گونه‌ی مخرب از گروه موریانه‌های زیرزمینی است که به سبب تغذیه از مواد حاوی سلولز یکی از آفات مهم درختان، محصولات زراعی و چوب‌های ساختمانی در نواحی جنوب غربی ایران از جمله استان خوزستان به شمار می‌آید. تولید فرمولاسیون موثر از عوامل قارچی بیماری‌زا به عنوان یک راه‌کار تناوبی در مدیریت موریانه می‌تواند مشکلات مربوط به آفت‌کش‌های شیمیایی را کاهش دهد. در این تحقیق تولید انبوه قارچ Metarhizium anisopliae Sorokin جدایه‌ی DEMI001، اثرات فرمولاسیون‌های مختلف بر بقای کنیدی‌های این قارچ و قابلیت کنترل این فرمولاسیون‌ها در جمعیت‌های این گونه موریانه مورد بررسی قرار گرفت. ارزیابی دو محیط برنج سالم و خرده برنج جهت تولید انبوه این جدایه‌ی قارچی نشان داد که برنج سالم با میانگین تولید کنیدی به میزان conidia/gr1083/4 و خرده برنج با میانگین تولید به میزان conidia/gr1089/9 دارای اختلاف معنی‌داری هستند و خرده برنج با میانگین تولید بالاتر، محیط مناسب‌تری جهت انبوه‌سازی اقتصادی این جدایه‌ی قارچی است. هم‌چنین ارزیابی تاثیر فرمولاسیون‌های تهیه شده به صورت امولسیون وارونه از روغن‌های گیاهی مختلف شامل آفتابگردان، ذرت، رزماری، زیتون، کنجد و گردو و نیز فرمولاسیون شاهد حاوی آب و توئین 80 بر بقای کنیدی‌های قارچ در مدت 7 هفته نشان داد که بقای کنیدی‌های قارچ در طول زمان کاهش می‌یابد با این حال فرمولاسیون‌های تهیه شده از روغن‌های گیاهی مختلف نیز اثرات متفاوتی را بر بقای کنیدی‌ها اعمال کردند. بر اساس نتایج به دست آمده، بالاترین میانگین درصد جوانه‌زنی کنیدی در طول زمان به وسیله‌ی فرمولاسیون های شاهد و روغن زیتون فراهم شد و کم‌ترین میانگین درصد جوانه‌زنی در فرمولاسیون روغن کنجد به دست آمد. این فرمولاسیون‌ها در چهار غلظت 108، 107، 106 و 105 کنیدی در میلی‌لیتر علیه جمعیت‌های کارگر موریانه‌ی M. diversus در شرایط آزمایشگاهی ارزیابی شدند. بالاترین میانگین درصد مرگ و میر محاسبه شده در فرمولاسیون روغن کنجد و کم‌ترین میانگین در فرمولاسیون شاهد مشاهده شد. به علاوه نتایج بررسی‌ها بیان‌گر رابطه‌ی مستقیم بین غلظت فرمولاسیون‌های به کاربرده شده و مرگ و میر موریانه‌ها بود به طوری که با توجه به در صد بالای مرگ و میر در سه غلظت اول، غلظت 105 کنیدی در میلی‌لیتر معیار مقایسه‌ی فرمولاسیون‌ها قرار گرفت. کم‌ترین مقدار LT50 در این غلظت (38/2 روز) در فرمولاسیون روغن کنجد و بیشترین مقدار آن (9/15 روز) در فرمولاسیون شاهد محاسبه شد. کم‌ترین مقدار LC50 محاسبه شده نیز مربوط به فرمولاسیون روغن کنجد بود. علی‌رغم عملکرد بهتر فرمولاسیون‌های حاوی روغن به خصوص روغن کنجد در کنترل موریانه‌، تولید فرمولاسیون از این روغن به سبب تاثیر منفی بر بقای کنیدی‌های قارچ مناسب نیست.