افراسیاب راهنما قهفرخی

 چکیده:
افزایش تولید محصولات کشاورزی و درآمد کشاورزان از هدف های مهم سیاست¬گذاران بخش کشاورزی به شمار می رود. اما به سبب محدودیت شدید منابع آب غیر شور و متعاقب آن کاهش کیفیت آب و خاک زراعی یکی از موانع جدی چرخه تولید به حساب می آید. استفاده ازمنابع آب جایگزین (آب شور) و روشهای کم آبیاری برای تداوم فعالیت¬های کشاورزی اجتناب ناپذیر خواهد بود. به منظور تعیین اثر آبیاری با زهآب مزارع نیشکر بر برخی صفات فیزیولوژیک ده ژنوتیپ گندم، آزمایشی مزرعه ای در سال زراعی 1395 در کشت و صنعت سلمان فارسی با استفاده از دو سطح آب آبیاری (آب رودخانه کارون با متوسط هدایت الکتریکی 3 دسی زیمنس و زهآب مزارع نیشکر با متوسط هدایت الکتریکی 5/8 دسی زیمنس ) بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. زهآب مزارع نیشکر باعث کاهش معنی دار مقادیر محتوی آب نسبی، هدایت روزنه ای، غلطت کلروفیلa ، b و کلروفیل کل، غلظت سدیم و پتاسیم ، غلظت نشاسته، تعداد سنبلچه در سنبله، طول سنبله، تعداد دانه درسنبله، عملکرد دانه،وزن هزار دانه، ارتفاع بوته و طول پدانکل شد، در حالیکه باعث افزایش غلظت قند محلول در همه ارقام و همچنین افزایش شاخص برداشت در برخی ارقام گردید. واکنش ارقام در شرایط استفاده از زهآب نیشکر با یکدیگر متفاوت بود و ارقام فونگ، مهرگان، سیروان، چمران2 و لاین S91-6 کمترین کاهش عملکرد دانه را داشتند.این ارقام در شرایط شوری ، هدایت روزنه ای بالاتری نسبت به سایر ارقام داشتند. کاهش عملکرد دانه در ارقام متحمل ناشی از کاهش وزن هزار دانه و در ارقام حساس ناشی از کاهش تعداد دانه و همچنین وزن هزار دانه بود. تحمل شوری با تجمع مقادیر پایینی یون سدیم در برگ ها همراه بود. به طوریکه ارقام متحمل به شوری میزان یون سدیم کمتری در برگ پرچم خود داشتند. میزان هدایت روزنه ای، تعداد دانه در سنبله، محتوی کلروفیل و محتوی آب نسبی، همبستگی بالایی با عملکرد دانه نشان دادند و نقش مهمی در تعیین عملکرد داشتند. در مجموع با توجه به نتایج این پژوهش به نظر می رسد که امکان استفاده و جایگزینی زهآب نیشکر به جای آب شیرین برای دستیابی به عملکرد اقتصادی محصول با تغییراتی در پارامترهای فیزیولوژیک و عملکردی وجود دارد.

 با هدف بررسی نحوه¬ی اثرات تغذیه پتاسیمی گیاه مادری بر بهبود تحمل به شوری گندم در مرحله جوانه-زنی در چهار رقم گندم (قدس، شیراز، چمران و روشن) و پنج سطح مختلف کود پتاسیم (شاهد، 100، 200، 300 و 400 کیلوگرم در هکتار) آزمایش مزرعه ای در مزرعه شماره یک واقع در دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه¬ی بلوک کامل تصادفی در سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش دوم در محیط آزمایشگاهی به صورت فاکتوریل سه فاکتوره در قالب طرح پایه¬ی بلوک کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. سه فاکتور شامل ارقام گندم، سطوح متفاوت پتاسیم و سطوح مختلف تنش شوری (آب مقطر و محلول 150 میلی مولار سدیم کلرید) بود. صفات عملکرد دانه، طول سنبله، تعداد سنبلچه در سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن هزاردانه، میزان پتاسیم دانه، میزان پتاسیم برگ، هدایت روزنه ای، محتوی کلروفیل، شاخص سطح برگ و غلطت کلروفیل به طور معنی¬داری تحت تاثیر تیمار کودی قرار گرفتند. صفت میزان پتاسیم دانه در روند نتایج آزمایش دوم بررسی شد. در آزمایش دوم صفات درصد جوانه¬زنی، سرعت جوانه¬زنی، طول ریشه¬چه، طول ساقه¬چه و بنیه¬ی گیاهچه به طور معنی¬داری تحت تاثیر تیمارهای ارقام گندم، سطوح پتاسیم و سطوح تنش شوری قرار گرفتند. رقم چمران و روشن در سطح کودی 400 کیلوگرم در هکتار دارای بیشترین مقدار محتوی پتاسیم در دانه بودند. میان درصد جوانه¬زنی این بذور در شرایط تنش شوری با مقدار آن در شرایط بدون تنش اختلاف معنی¬داری مشاهده نشد. مقدار درصد جوانه¬زنی، سرعت جوانه¬زنی، طول ریشه¬چه، طول ساقه¬چه و بنیه¬ی گیاهچه بذور ارقام متفاوت در محلول 150 میلی مولار سدیم کلرید نسبت به آب مقطر کمتر بود. بذور رقم شیراز در سطوح کودی 100 و 400 کیلوگرم در هکتار در شرایط تنش شوری نسبت به شرایط بدون تنش سرعت جوانه¬زنی بیشتر نشان داد اما اختلاف معنی¬داری میان آنها مشاهده نشد.

این تحقیق در تابستان سال 1396 در گلخانۀ تحقیقاتی دانشکدۀ کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز به صورت یک آزمایش گلدانی مزرعه ای انجام شد. این آزمایش به صورت اسپلیت فاکتوریل و در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا شد. فاکتور اول شامل مراحل مختلف رشدی گیاه در چهار سطح شامل مرحله رشد رویشی (مرحله 4 برگی)، ابتدای گلدهی (مشاهده اولین گل باز شده روی ساقه اصلی در 50 درصد بوته ها)، مرحله پر شدن دانه (اولین غلاف بر روی ساقه اصلی در بوته های مزرعه دارای دانه ای به قطر 3 میلی متر باشد) و همچنین اعمال تنش در هرسه مرحله، فاکتور دوم در دو سطح شامل تنش غرقابی و شاهد (بدون تنش غرقابی) و فاکتور سوم در دو سطح شامل دو رقم ماش هندی و عمرانی بود. تنش غرقابی در هر یک از مراحل رشدی به تنهایی، باعث کاهش معنی دار ماده خشک و عملکرد دانه در هر دو رقم شد ولی بین دو رقم تفاوت معنی داری مشاهده نشد، اما تنش در هر سه مرحله رشدی سبب کاهش معنی دار ماده خشک و عملکرد دانه در رقم عمرانی در مقایسه با رقم هندی شد. در هیچ یک از تیمارها تنش غرقابی منجر به مرگ گیاهان نشد. تنش غرقابی اثر معنی داری بروزن دانه ها و تعداد دانه در غلاف نداشت، ولی باعث کاهش معنی دار تعداد غلاف در بوته شد. در برخی تیمارها تنش غرقابی منجر به کاهش معنی دار سرعت فتوسنتز، سرعت تعرق، هدایت روزنه ای، عدد اسپد و میزان کلرفیل ها گردید و همچنین منجر به افزایش فعالیت ویژه آنزیم های سوپر اکسید دیسموتاز، پراکسیداز و کاتالاز شد. این تغییرات بسته به رقم و مرحله رشدی متفاوت بود. به طور کلی رقم هندی سازگاری فیزیولوژیکی بیشتری در مواجه با تنش غرقابی نسبت به رقم عمرانی داشت و در زمان مواجه گیاه در هر سه مرحله با تنش این تفاوت بیشتر بود و در عملکرد بیشتر دانه در این شرایط نمایان شد. ولی هنگامی که گیاهان فقط در یک مرحله تحت تنش غرقابی قرار گرفتند، رقم عمرانی به دلیل رشد نامحدود بودن و انعطاف پذیری فنولوژیکی بیشتر توانست تا حدودی آسیب ها را جبران کند، زیرا مدت زمان تشکیل غلاف ها در این رقم طولانی تر بود.

آزمایش حاضر به منظور بررسی پاسخهای رشدی ریشه و اندام هوایی ارقام گندم نان تحت تنش خشکی ، در
1392 به صورت فاکتوریل در قالب طرح - گلخانه دانشکدهی کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز در سال زراعی 1393
پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار در سه مرحله اجرا گردید. در مرحله نخست، تیمارهای آزمایش شامل دو رقم گندم روشن
7- و 10 - بار) بودند. گیاهچهها با ،-5 ،-2، -0/ (متحمل به خشکی) و قدس (حساس به خشکی) و پنج سطح خشکی ( 3
رسیدن به مرحله آغاز دو برگی به مدت 14 روز در معرض تنش خشکی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اعمال تنش خشکی
سبب کاهش طول ریشه، تعداد ریشه افشان، وزن خشک ریشه، محتوای آب نسبی برگ، محتوای کلروفیل ، شاخص سطح
برگ، وزن خشک اندام هوایی و هدایت روزنهای نسبت به شاهد گردید. رقم روشن نیز میانگین بالاتری را در میزان طول
ریشه، وزن خشک ریشه و همچنین تمامی صفات اندام هوایی ذکر شده نسبت به رقم قدس به خود اختصاص داد. در مرحله
دوم، هشت رقم گندم شامل ارقام روشن، بم، طبسی، ماهوتی(متحمل) قدس، اترک، شیراز و فلات (حساس) در دو سطح
تنش خشکی (شاهد و 7- بار) مورد آزمایش قرار گرفتند. نتایج این مرحله از آزمایش نشان دهنده تنوع ژنتیکی قابل توجهی
در صفات ریشه و اندام هوایی بین ارقام حساس و متحمل گندم بود. ارقام متحمل از میانگ ین بالاتری در صفات ریش ه و
اندام هوایی برخوردار بودند. ارقام بم و روشن با اختصاص ماده خشک بیشتر به ریشه و کاهش کمتر در طول دو ر یشه
اصلی بلندتر و تعداد ریشه نسبت به سایر ارقام بهتر عمل نموده و از این رو برای آزمایش بعد به عنوان ارقام متحمل انتخاب شدند. همچنین ارقام قدس و اترک نیز با توجه به پاسخ سیستم ریشه به شرایط تنش به عنوان ارقام حساس در مرحله بعد
مورد استفاده قرار گرفتند. در مرحله سوم گیاهچهها با رسیدن به مرحلهی آغاز دو برگی به مدت 21 روز در معرض تنش
-0/ 0- و 5 / قرار گرفتند. تیمارهای آزمایش شامل چهار رقم گندم (بم، روشن، اترک و قدس) و دو سطح خشکی شامل ( 3
بار) بودند. نتایج نشان داد که با افزایش مدت زمان تنش ویژگیهای سیستم ریشه شامل طول ریشه های اصلی و طول دو
ریشه اصلی بلندتر، طول انشعابات، سطح ریشه، فاصله آخرین انشعاب تا نوک، تعداد و وزن خشک ریشه به سبب کاهش
پتانسیل آب خاک در هر چهار رقم کاهش یافت. در میان ارقام، رقم بم میانگین بالاتری را در میزان طول ریشههای اصلی و
فرعی، سطح و ماده خشک ریشه به خود اختصاص داد، لیکن رقم روشن از کاهش کمتری در صفات مذکور در شرایط تنش
نسبت به شاهد برخوردار بود. در بین ارقام حساس نیز اگر چه رقم اترک از میانگین بالاتری در طول انشعابات، سطح و ماده
خشک ریشه برخوردار بود اما کمترین میزان کاهش در این صفات در رقم قدس مشاهده گردید . همچنین کاهش قابل
توجهی در صفات اندام هوایی مشاهده شد و ارقام از این لحاظ تفاوت معنی داری نسبت به شاهد نشان دادند. به طورکلی با
توجه به نتایج به دست آمده مشخص گردید که میان ارقام در شرایط تنش تفاوت قابل توجهی از لحاظ صفات ریشه وجود
داشت. همچنین مدت زمان تنش خشکی نشان دهنده تنوع زیادی در مقدار رطوبت موجود در خاک است که میتواند رشد
و عملکرد گیاه را کاهش دهد. بنابراین برای هر شرایط آزمایشی خاص بنظر میرسد بتوان شاخص های فیزیولوژیکی را در
ارقام مشخص، به عنوان واکنشهای تطابقی سودمند شناسایی نمود و از آنها برای به نژادی و تولید ارقام با ویژگی های
سازگار با شرایط کمبود آب استفاده کرد.

چکیده
توسعه‌ی ریشه¬های اصلی و فرعی، نقش اساسی در میزان دسترسی ریشه گیاه به آب و مواد غذایی دارد و از اهداف اصلی بهبود گیاهان زراعی در شرایط تنش‌های غیر زیستی به ویژه تنش شوری محسوب می¬گردد. بنابراین نقش بسیار مهم ریشه‌ها در تغذیه و به تبع آن در بهره‌وری گیاه، انگیزه قوی برای مطالعه رشد و کارکرد جنبه‌های مختلف سیستم ریشه است. در راستای مطالعه‌ی ویژگی‌های رشدی ریشه و اندام هوایی در شرایط تنش شوری و نیز دستیابی به روش‌ مناسب غربال‌گری برای مطالعات ریشه‌ای و درک ارتباط بین پاسخ‌های رشدی ریشه و اندام هوایی گندم نان، یک سری آزمایش با استفاده از لوله‌های پی‌وی‌سی در سال 1393-1392 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز، به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا گردید.
در ابتدا برای بررسی وضعیت میزان شوری در عمق‌های مختلف خاک و نیز دستیابی به یک غلظت یکنواخت شوری در طول ستون خاک، آزمایشی بدون کاشت گیاه انجام شد. نتایج نشان داد که با قرار دادن لوله¬های پی¬وی¬سی در تیمار شوری یک غلظت ثابت شوری در بالای لوله¬های پی¬وی¬سی ایجاد شد و به صورت تدریجی به طرف پایین لوله¬های پی¬وی¬سی افزایش یافت.
برای تعیین غلظت مناسب شوری منجر به ایجاد تنوع ژنوتیپی در طول ریشه اصلی، دو رقم گندم نان روشن (متحمل به شوری) و قدس (حساس به شوری) انتخاب شدند و در شرایط پنج سطح تیمار شوری (0، 50 ، 100، 150 و 200 میلی‌مولار کلرید سدیم) مشابه شرایط آزمایش قبلی رشد یافتند. شوری سبب کاهش طول ریشه اصلی هر دو رقم در در مقایسه با شاهد شد؛ امّا سطح شوری 150 میلی‌مولار برای مشاهده تفاوت ژنتیکی در رشد ریشه‌های اصلی مناسب بود.
به منظور شناسایی میزان تنوع ژنتیکی در رشد ریشه ارقام مختلف در شرایط تنش شوری، مقایسه‌ای بین هشت رقم گندم شامل روشن، بم، طبسی، ماهوتی (متحمل به شوری) و قدس، اترک، شیراز و فلات (حساس به شوری) با دو سطح شاهد (آب تصفیه) و شوری (150 میلی‌مولار کلرید سدیم) انجام شد. با توجه به نتایج طول ریشه ارقام حساس نسبت به ارقام متحمل به شوری کاهش بیشتری نشان داد.
به منظور بررسی میزان انشعاب‌زنی ریشه‌ها در پاسخ به تنش شوری، دو رقم روشن و بم (به عنوان متحمل به شوری) و قدس و اترک (به عنوان حساس به شوری) مورد استفاده در آزمایش قبلی، در دو سطح شوری (صفر و 150 میلی‌مولار کلرید سدیم) مورد ارزیابی قرار گرفتند. بر اساس نتایج به دست آمده طول ریشه‌های اصلی و فرعی در تیمار شوری کاهش یافت؛ امّا رشد طولی ریشه‌های اصلی در مقایسه با طول کل ریشه¬های اصلی و فرعی در شرایط شوری بیشتر بازداری شده بود و تفاوت بین ارقام از نظر طول ریشه‌های اصلی بیشتر مشهود بود. شوری سبب کاهش پارامترهای فیزیولوژیک (بجز شاخص کلروفیل) و بیوشیمیایی (بجز غلظت یون سدیم بافت ریشه و پهنک برگ و غلظت یون پتاسیم ریشه) مورد بررسی، در مقایسه با شاهد شد. اگرچه مقادیر اندازه¬گیری شده برای بیشتر پارامترها در ارقام متحمل در شرایط شاهد و شوری بیشتر از ارقام حساس بود، امّا همبستگی معنی¬داری بین ویژگی‌های رشدی ریشه و پاسخ‌های فیزیولوژیک و بیوشیمیایی گیاه در شرایط شوری مشاهده شد. بنابراین با توجه به اثرات نسبتاً مشابه شوری بر ویژگی‌های رشدی ریشه و اندام هوایی به نظر می‌رسد از پاسخ‌های رشدی ریشه بتوان به عنوان معیاری برای غربال‌گری تحمل به تنش شوری استفاده کرد. زیرا تنش شوری سبب کاهش توانایی گیاه برای جذب آب و در نتیجه کاهش سریع میزان رشد همراه با مجموعه‌ای از تغییرات فیزیولوژیکی شده و در نهایت این تغییرات منجر به بروز اثرات تنش آبی می‌شوند.
 

با توجه به اهمیت یونجه در کشاورزی ایران و وجود آب و هوای خشک در اغلب قطب‌های کشاورزی کشور، لازم است گونه‌های یونجه در شرایط مناسب رطوبتی و همچنین کمبود آب مورد مطالعه قرار گیرند تا بتوان گونه‌هایی که تحمل به خشکی مناسب دارند، انتخاب گردند. پژوهشی گلدانی مزرعه¬ای با هدف بررسی اثر تنش کم‌آبی بر برخی ویژگی¬های رشدی و زراعی ارقام مختلف یونجه، به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک¬های کامل تصادفی در سه تکرار در پاییز سال زراعی 93-1392 در مزرعه پژوهشی مرکز تحقیقات صفی آباد دزفول اجرا شد. تنش کم‌آبی در چهار سطح شامل 60 (شاهد)، 80 ، 100 و 120 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس Aبه عنوان فاکتور اول و چهار رقم یونجه شامل بغدادی، یزدی، مساسرسا و محلی قم به عنوان فاکتور دوم در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که تنش کمبود آب همه‌ی صفات به استثنا تعداد دانه در هر غلاف و وزن هزار دانه را به طور معنی‌داری تحت تاثیر قرار داد. اثر رقم روی بیشتر صفات به استثنای نسبت کلروفیل a به b، کلروفیل b، نسبت برگ به ساقه و ارتفاع ساقه معنی‌دار بود. با افزایش شدت تنش، وزن تازه و خشک علوفه، طول ساقه، تعداد ساقه در واحد سطح، سطح برگ، درصد پروتئین اندام هوایی، کلروفیل کل، کلروفیل a، کلروفیلb ، تعداد غلاف در هر بوته و وزن دانه در هر بوته به طور معنی‌داری کاهش یافت، اما کارایی مصرف آب، غلظت کربوهیدرات‌های محلول، درصد فیبر و نسبت کلروفیل a به b افزایش یافت. تعداد غلاف در بوته بیش از سایر اجزای عملکرد تحت تاثیر تنش خشکی قرار گرفت. بیشترین میزان علوفه‌تر و خشک در تیمار 80 میلی‌متر (7/84 گرم) تولید شد و ارقام بغدادی و مساسرسا دارای بیشترین میزان علوفه‌تر و خشک بودند. در مجموع به نظر می‌رسد بهترین دور آبیاری از نظر تولید علوفه با عملکرد و کیفیت بالاو نیز تولید بذر مناسب در منطقه، آبیاری پس از 80 میلی‌متر تبخیر باشد. در نهایت ارقام بغدادی و مساسرسا به عنوان ارقام متحمل، ارقام مائوپا و نیک‌شهری به عنوان ارقام نیمه متحمل و ارقام یزدی و محلی قم به عنوان ارقام حساس به تنش خشکی در منطقه پیشنهاد شدند.

با توجه به کاهش منابع آبی و شور شدن آب، خاک و تاثیرآن بر گیاه به نظر می¬رسد با درک واکنش¬های فیزیولوژیک گیاهان تحت تنش شوری و انتخاب ارقام متحمل بتوان آسیب¬های ناشی از تنش شوری را کاهش داده و به بهبود عملکرد کمک کرد. مطالعه حاضر تاثیر سه روش آبیاری با آب شور برروی هیبرید ذرت 704 ارزیابی گردید. بدین منظور برخی پارامتر¬های فیزیولوژیک و مورفولوژیک هیبرید ذرت 704 در شرایط شوری آب آبیاری با هدایت الکتریکی معادل 9/2 (S1) به عنوان شاهد، 5/3 (S2)، 1/4 (S3)، 7/4 (S4) و 2/5 (S5) دسی زیمنس بر متر و سه روش آبیاری با آب شور (T)، شامل آبیاری به روش سطحی(T1)، آبیاری بارانی (T2)، آبیاری بارانی همراه با شستشوی برگ (T3) مورد بررسی قرار گرفت. طرح مورد آزمایش در آبیاری سطحی بصورت کاملاً تصادفی و در آبیاری بارانی بصورت بلوک کامل تصادفی از طریق ایجاد سطوح پیوسته شوری با دو خط لوله موازی اجرا گردید. بررسی اثرات متقابل از طریق تجزیه واریانس دو طرفه انجام گرفت. پارامترهای مورفولوژیک و فیزیولوژیک در هر سه روش آبیاری تحت تاثیر شوری آب آبیاری کاهش معنی¬داری نشان دادند، بجز پارامتر¬های دمای برگ، دفع غیر فتو شیمیایی انرژی الکترون برانگیخته و غلظت سدیم که بیشتر شدن هدایت الکتریکی آب آبیاری باعث افزایش آن¬ها گردید. اثر روش آبیاری نیز بر روی برخی پارامتر¬های مورفولوژیک شامل شاخص برداشت و ارتفاع بوته در سطح احتمال پنج درصد و تعداد ریف و وزن صد دانه در سطح احتمال یک درصد تفاوت معنی¬داری نشان دادند. اثر متقابل شوری و روش¬های مختلف آبیاری باعث اختلاف معنی دار وزن صدانه و برخی پارامتر¬های فیزیولوژیک از جمله هدایت روزنه¬ای، دمای برگ، حداکثر عملکرد کوانتم فتوسیستم دو و عملکرد کوانتم فتوسیستم دو گردید. به¬ طوری که بیشترین محتوی آب نسبی برگ، هدایت روزنه¬ای، سرعت رشد محصول و شاخص سطح برگ در تیمار¬های شاهد (S1) و (S2) آبیاری بارانی همراه با شستشوی برگ مشاهده گردید. بیشترین میزان عملکرد و وزن خشک کل نیز در این تیمار¬ها و سطوح شوری پایین آبیاری به روش سطحی وجود داشت. به نظر می-رسد که این بهبود وضعیت در آبیاری بارانی به علت شسته شدن نمک-ها از سطح برگ و کاهش اثرات ناشی از سوختگی برگ گیاه ¬باشد. با استفاده از روش آبیاری بارانی با آب شوری که در حد تحمل گیاه باشد و شستشوی برگ¬ها در انتهای آبیاری با آبی که دارای هدایت الکتریکی کمتر است، بتوان عملکرد پارامتر¬های فیزیولوژیک، مورفولوژیک و در نهایت عملکرد دانه را بهبود بخشید و علی رغم اینکه از آب¬های دارای کیفت کمتر بهره برد، عملکرد قابل قبولی به دست آورده و راندمان آبیاری را نیز افزایش داد.

چکیده:
پتاسیم نقش مهمی در افزایش تحمل گیاهان به تنش¬های مختلف زیستی و غیر زیستی ایفا می¬کند. به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف نانوپتاس و پتاس معمولی بر تحمل شوری برخی ارقام ارقام گندم نان(کویر و قدس) و دوروم (بهرنگ و یاواروس)، آزمایشی گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایۀ بلوک کامل تصادفی در سه تکرار تحت سطوح تیماری مختلف (شاهد، شوری150 میلی¬مولار (از نوع کلرید سدیم)، شوری150 میلی¬مولار به همراه دو سطح 300 و450 میلی¬گرم پتاسیم بر کیلو¬گرم خاک از منبع سولفات پتاسیم و دو سطح 30 و 45 میلی¬گرم پتاسیم بر کیلو¬گرم خاک از منبع نانو¬ کلات پتاسیم 27 درصد) انجام گرفت. نتایج نشان داد که کاربرد پتاسیم در شرایط تنش شوری سبب افزایش عملکرد دانه، وزن هزار دانه، طول سنبله، تعداد سنبلچه در سنبله، تعداد پنجه در بوته، عملکرد بیولوژیک، ارتفاع بوته، هدایت روزنه¬ای، میزان سبزینگی، محتوای آب نسبی ، نسبت K+/Na+، حداکثر عملکرد کوانتومی PSII، عملکرد کوانتومی PSII، غلظت نشاسته، محتوای کلروفیل کل، پروتئین¬های محلول برگ، فعالیت آنزیم کاتالاز، آسکوربات پراکسیداز وگلوتاتیون ریداکتاز شد، در حالی که دفع غیر فتوشیمیایی (NPQ) کاهش یافت. غلظت قند محلول در سطوح اول سولفات پتاسیم و نانوپتاس کاهش و در سطوح دوم افزایش یافت. پاسخ ارقام به کاربرد پتاسیم در شرایط شوری متفاوت بود. بیشترین عملکرد در شرایط تنش شوری و کاربرد پتاسیم را رقم کویر داشت. بیشترین پاسخ عملکرد دانه ارقام کویر و بهرنگ در سطوح اول پتاسیم در رقم قدس سطوح دوم پتاسیم و در رقم یاواروس اختلافی بین سطوح پتاسیم مشاهده نشد. هدایت روزنه¬ای همه ارقام در سطوح اول سولفات پتاسیم و نانوپتاس بیشتر از سطوح دوم بود. کاهش هدایت روزنه¬ای در سطوح بالای پتاسیم نشان می¬دهد که بسته شدن روزنه¬ها در شرایط شوری به دلیل کمبود آب است و نه اثرات خاص کلرید سدیم، و غلظت بالای پتاسیم می¬تواند به همان اندازه سبب بسته شدن روزنه¬ها شود. بیشترین میزان سبزینگی رقم قدس در سطوح نانوپتاس و در سایر ارقام بین سطوح پتاسیم اختلاف چندانی مشاهده نشد. کاربرد پتاسیم با افزایش سطح برگ¬ها و بالا بردن میزان کلروفیل موجب کاهش اثرات مضر شوری بر محتوای کلروفیل می¬شود. بیشترین محتوای آب نسبی رقم کویر در سطح اول نانو پتاس مشاهده شد و در سایر ارقام بین سطوح پتاسیم اختلافی وجود نداشت. ارقام گندم نان در همه تیمارها نسبت K+/Na+ بیشتری داشتند. ژنوتیپ¬های متحمل به شوری توانایی قابل توجهی در تجمع یون¬های معدنی، همچون پتاسیم دارند. نتایج نشان داد که در شرایط تنش شوری محتوای پروتئین محلول برگ ارقام کویر و بهرنگ تغییر نکرد در حالی که این صفت در رقم قدس و یاواروس کاهش یافت. پتاسیم می¬تواند سبب افزایش پروتئین محلول و محتوای اسید¬های آمینه و همچنین افزایش فعالیت اندوپپتیداز و کربوکسی پپتیداز در برگ پرچم و تسریع تبدیل اسید¬های آمینه به پروتئین در دانه گردد. با توجه به اینکه تفاوت چندانی بین کودهای پتاس معمولی و نانو از نظر خصوصیات عملکردی مشاهده نگردید، لذا به نظر می¬رسد که تنها بهره اقتصادی این مواد مقادیر پایین مصرف آن¬ها در خاک است.
 

به‌منظور بررسی اثر سطوح و منابع مختلف پتاسیم بر عملکرد و اجزای عملکرد و برخی صفات فیزیولوژیک و مورفولوژیک گندم دوروم، آزمایشی در سال زراعی 92- 1391 در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز انجام گرفت. این آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در 3 تکرار انجام شد. دو رقم گندم دوروم(بهرنگ و یاوارس) به عنوان عامل اول و تیمار کادمیوم به همراه سطوح مختلف نانو پتاس و پتاس معمولی (شاهد، 20 میلی گرم کادمیوم بر کیلوگرم خاک، 20 میلی گرم کادمیوم بر کیلوگرم خاک به علاوه 300 میلی گرم سولفات پتاسیم بر کیلوگرم خاک، 20 میلی گرم کادمیوم بر کیلوگرم خاک به علاوه 450 میلی گرم سولفات پتاسیم بر کیلوگرم خاک، 20 میلی گرم کادمیوم بر کیلوگرم خاک به علاوه 30 میلی گرم نانوکلات پتاس و 20 میلی گرم کادمیوم بر کیلوگرم خاک به علاوه 45 میلی گرم نانوکلات پتاس) به عنوان عامل دوم در نظر گرفته‌ شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که عملکرد و اجزای عملکرد گندم تحت تاثیر سطوح پتاسیم قرار گرفت، به‌طوری‌که در این صفات باعث افزایش شد و تیمار کادمیوم به تنهایی منجر به کاهش عملکرد و اجزای عملکرد، ارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیک، طول پدانکل و طول پنالتیمیت شد. در این بین تیمار 30 میلی گرم نانو کلات پتاس گر‌چه در صفت وزن هزار دانه بیشترین میزان (5/35 گرم) را دارا بود، اما در سایر صفات کود سولفات پتاسیم نیز نتیجه‌ای مشابه با آن کسب نمود. همه تیمارهای پتاسیم موجب کاهش کادمیوم دانه شدند اما بیشترین کاهش در میزان کادمیوم دانه، برگ پرچم و ریشه با کاربرد سطوح اول نانوپتاس و سولفات پتاسیم حاصل شد. تاثیر تیمارهای به‌کار رفته بر میزان پتاسیم دانه، برگ و ریشه نیز حاکی از آن بود که حداکثر میزان پتاسیم در دانه در استفاده از سطوح دوم هر دو منبع کودی حاصل شد و بیشترین پتاسیم برگ و ریشه نیز در همین سطوح به‌دست آمد. نتایج تیمارهای اعمال شده بر صفات فیزیولوژیکی نیز حاکی از این بود که پتاسیم حتی در مدت کوتاه دوره رشد گیاه توانسته است اثرات مثبتی بر بقاء گیاه داشته باشد. به‌طوری‌که بیشترین میزان سبزینگی، کلروفیل و نشاسته و کمترین میزان پرولین و قندهای محلول در حضور کادمیوم با کاربرد تیمارهای پتاسیم مشاهده شد و نکته حائز اهمیت این‌که سطح بهینه کود (سطوح اول نانوپتاس و سولفات پتاسیم) در کاهش اثرات سوء کادمیوم موثر تر بوده است. به هر جهت افزودن پتاسیم به خاک در شرایط تنش کادمیوم با افزایش هدایت روزنه ای و محتوای آب نسبی برگ باعث افزایش رشد و عملکرد شد. استفاده از کود نانو باعث افزایش کارایی پتاسیم شد و ممکن است در بلند مدت نتایج مطلوب‌تری را ارائه دهد.