کنوکارپوس کارشناسی‌نشده آمد، کارشناسی‌نشده نرود! - دانشگاه شهید چمران اهواز
27 09 2021 23:14
کد خبر : 1675283
تعداد بازدید : 579
نزدیک به یک دهه از نخستین‌باری که اولین بارش‌های پاییزی هزاران شهروند اهوازی را با علائم حاد تنفسی روانه‌ی مراکز درمانی و بیمارستان‌ها کرد، می‌گذرد؛ اما با گذشت این مدت همچنان علت اصلی این رویداد برای مسئولان در هاله‌ای از ابهام است و اعضای جامعه‌ی علمی استان نیز معتقدند با وجود انجام پژوهش‌هایی در این زمینه به نتیجه‌ای که با استناد علمی بتوان آن را به جامعه ارائه داد، نرسیده‌اند.
برخی پژوهشگران معتقدند کنوکارپوس نمی‌تواند تنها عامل ایجاد تنگی نفس در افراد هم‌زمان با بارش‌های فصل پاییز باشد و نباید به‌راحتی از تأثیر آلاینده‌های صنعتی استان بر محیط‌زیست و سلامت افراد چشم‌پوشی کرد؛ یا این نظر نیز مطرح‌شده است که گرده‌های گیاهان در هوای خشک منتشر می‌شود و در هوای مرطوب و زمان بارندگی که هوا تلطیف شده است، قابلیت پراکندگی خود را از دست می‌دهد و...
دانشکده‌ی کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز از مهم‌ترین مراکزی علمی در حوزه‌ی کشاورزی استان است که اعضای هیئت‌علمی آن در سال‌های گذشته با برگزاری نشست‌هایی، مسائل پیرامونی این رخداد را بررسی و ارزیابی کرده‌اند؛ برخی از آنان به بی‌تأثیر بودن این گیاه بر عارضه‌ی تنفسی اذعان داشته‌اند و برخی دیگر همچنان بر لزوم انجام پژوهش بر روی عوامل مختلف تأکید دارند. در این میان دکتر محمدرضا سیاه‌پوش از اعضای هیئت‌علمی دانشکده‌ی کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز که با همراهی دکتر فاطمه ناصر نخعی دیگر عضو هیئت‌علمی این دانشکده فرصتی سه‌ساله را برای انجام مرحله‌ی نخست پژوهشی با عنوان «تهیه‌ی اطلس ریخت‌شناسی دانه‌ی گرده و زمان گلدهی گیاهان شهرستان اهواز به‌منظور شناسایی عوامل مؤثر بر مشکلات تنفسی» اختصاص داده‌اند معتقد است هنوز نمی‌توان به یقین گفت که آیا دانه‌ی درخت کنوکارپوس می‌تواند عامل تشدید عارضه‌ی تنفسی در اهواز باشد یا خیر.
*گمانه‌زنی‌هایی که به نتایج قطعی نرسید
وی می‌گوید: در سال‌های گذشته به دنبال بارش‌ها در فصل پاییز شمار بسیار زیادی از شهروندان اهوازی و برخی دیگر از شهرهای استان با علائم مشابه تنگی نفس به مراکز درمانی و بیمارستان‌ها مراجعه کرده‌اند که بررسی علل این رخداد از ابتدا در دستور کار مسئولان استانی بوده است؛ در ابتدا اطلاعات مشخصی درباره‌ی علت این رویداد در دست نبود و تاکنون نیز گمانه‌زنی‌هایی دراین‌باره مطرح شده است؛ اما هیچ‌گاه نتایج قطعی به دنبال نداشته است.
عضو هیئت‌علمی دانشکده‌ی کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز به بررسی‌های مقدماتی و گمانه‌زنی‌های اولیه درباره‌ی این رخداد اشاره می‌کند که این احتمال طرح می‌شد عوامل بیولوژیکی می‌تواند در تشدید عارضه‌ی تنفسی تأثیرگذار باشد؛ اما اثبات این مدعا به پژوهش و بررسی‌های بیشتری نیاز داشت؛ زیرا کنوکارپوس گیاهی غیربومی است که وارد استان شده است.
وی بررسی فرضیه‌ی تأثیر علل بیولوژیکی در افزایش مراجعات بیماران با علائم تنفسی را علت انجام تحقیقی با عنوان «تهیه‌ی اطلس ریخت‌شناسی دانه‌های گرده‌ی گیاه کنوکارپوس» در دانشکده‌ی کشاورزی عنوان کرد و دراین‌باره توضیح می‌دهد: در سال 1397 به دلیل ضرورت بررسی تمامی جوانب این مسئله با توسعه‌ی این طرح انجام پژوهشی با عنوان «تهیه‌ی اطلس ریخت‌شناسی دانه‌ی گرده و زمان گلدهی گیاهان شهرستان اهواز به‌منظور شناسایی عوامل مؤثر بر مشکلات تنفسی» در دستور کار قرار گرفت؛ با این فرضیه که دانه‌های گرده از عوامل بیولوژیکی هستندکه ممکن است موجب آلرژی و آسم شود.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه شهید چمران اهواز معتقد است اجرای مرحله‌ی دوم این پژوهش (جمع‌آوری اطلاعات و شناسایی نوع دانه‌های گرده، تراکم آن‌ها و انجام مطالعات بالینی) که طرح پیشنهاده‌ی آن تحت عنوان «شناسایی و مدیریت عوامل ایجاد کننده مشکلات تنفسی و رینیت آلرژی شهروندان اهوازی بعد از اولین بارنگی‌های فصل پاییز» نیز تهیه و تکمیل‌شده است، می‌تواند به بسیاری از پرسش‌ها درباره‌ی تأثیر گیاهان به‌ویژه گیاه کنوکارپوس و یا آلودگی‌های صنایع در بروز عارضه تنفسی پاسخ دهد که انجام آن به حمایت‌های مالی و پشتیبانی مسئولان استانی نیاز دارد.
*تأثیر عوامل بیولوژیکی بر عارضه‌ی تنفسی و کاشت بی‌رویه‌ی کنوکارپوس
سیاه‌پوش عوامل بیولوژیکی هوا را شامل دانه‌های گرده گیاهان و قارچ‌ها می‌داند و می‌گوید: بسیاری از افراد به دلیل آزادشدن گرده‌های گل در فصل بهار دچار حساسیت‌هایی می‌شوند که از آن به‌عنوان عوامل آلوده‌کننده‌ی هوا نام برده می‌شود؛ البته این نام‌گذاری نمی‌تواند کاملا صحیح باشد؛ زیرا گیاه موجودی زنده است و حیات آن از طریق گرده‌افشانی ادامه می‌یابد؛ اما به دلیل اینکه در برخی موارد این امر طبیعی انسان را دچار مشکل می‌کند، از آن به‌عنوان آلودگی بیولوژیکی نام‌برده می‌شود.
وی از کنوکارپوس به‌عنوان گیاهی سازگار با آب‌وهوای گرم استان خوزستان و آسیب‌پذیر در مقابل آب‌وهوای سرد نام می‌برد که در وهله‌ی نخست موجب توسعه‌ی فضای سبز شهر اهواز و برخی دیگر از مناطق استان شده است؛ اما از سوی دیگر گسترش آن را در تمامی مناطق شهر اهواز امری غیرکارشناسی می‌داند. به‌ویژه اینکه این گیاه باید پیش از توسعه‌ی کشت در استان مراحل قرنطینه و تحقیقات لازم را طی می‌کرد که این کار صورت نگرفته است.
عضو هیئت‌علمی دانشکده‌ی کشاورزی معتقد است در حال حاضر این گیاه در منطقه‌ی خوزستان پوششی سبز ایجاد کرده است و اگر مسئولان استانی می‌خواهند گسترش کشت این گیاه -و نه برچیدن آن- را کنترل کنند باید بررسی‌های بیشتری بر روی این‌گونه انجام شود.
سیاه‌پوش معتقد است نباید صرفاً به کنوکارپوس به‌عنوان متهم عارضه‌ی تنفسی شهروندان خوزستانی نگاه کرد و از سایر عوامل آلوده کننده غاقل شد؛ زیرا نه درگذشته و نه اکنون دلیل علمی اثبات‌شده‌ای برای تأثیرگذاری و یا بی‌تأثیربودن این گیاه بر مشکلات تنفسی وجود ندارد.
وی بیان این نکته را لازم می‌داند که عوامل بیولوژیک در کنار عوامل غیر بیولوژیک موجب تشدید مشکلات تنفسی و آلرژیک می‌شود؛ بنابراین لازم است همه‌ی گیاهان منطقه‌ی اهواز و آلاینده‌های صنایع کلان استان بررسی شوند تا بتوان با قطعیت درباره‌ی این رخداد اظهارنظر علمی کرد.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه شهید چمران اهواز می‌افزاید: کنوکارپوس گیاهی غیرمثمر است؛ اما در افزایش سرانه‌ی فضای سبز اهواز و بسیاری شهرهای دیگر تأثیر بسیاری داشته است. اگر از ابتدا شناخت کافی از این گیاه داشتیم، می‌توانستیم کشت آن را در مناطقی پی‌بگیریم که عوارضی نداشته باشد. کنوکارپوس حتی اگر بهترین نوع گیاه برای آب‌وهوای منطقه‌ی خوزستان هم بود، باید تنها بخشی از سرانه‌ی فضای سبز به آن اختصاص داده می‌شد.
سیاه‌پوش در پایان تأکید می‌کند: بر اساس تحقیقات علمی جهانی مستنداتی بالینی برای اثبات تأثیر کنوکارپوس بر تشدید بیماری تنفسی یا بروز این رخداد در مناطقی که این گیاه به‌وفور کشت شده است وجود ندارد یا از استدلال علمی قابل قبولی برخوردار نیست. در جهان، جنگل‌های گیاه کنوکارپوس وجود دارد؛ ولی تاکنون گزارشی مانند آنچه در استان خوزستان شاهد بوده‌ایم، ارائه نشده است؛ بنابراین نیاز است تحقیقات بیشتری درباره‌ی این گیاه و سایر گیاهان و آلاینده‌های صنایع در استان صورت پذیرد.
