پایداری فرهنگ با ترویج کتاب‌خوانی

دکتر رقیه قضاوی خوراسگانی استادیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز در یادداشتی به مناسبت هفته‌ی کتاب، کتاب‌خوانی و کتابدار بر این نکته تأکید کرد که نقش کتاب و کتاب‌خوانی در توسعه و پیشرفت جوامع محرز و انکارناپذیر بوده است و همواره سرانه‌ی مطالعه‌ی افراد جامعه،‌ یکی از مقوله‌های مهم فرهنگی به شمار می‌رود.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه شهید چمران اهواز، در این یادداشت آمده است:

بی‌شک جایگاه کتاب از کودکی با نام یار مهربان در ذهن ما نقش بسته است؛ دوستی که بی‌منت و چشم‌داشت به ما هر آنچه را که درصدد یافتن آن هستیم، می‌آموزد. بهانه‌ی خوبی است که در هفته‌ی کتاب، کتاب‌خوانی و کتابدار به جایگاه کتاب و کتاب‌خوانی در حفظ و اعتلای ارزش‌ها و تغییرات آن در دنیای جذاب فنّاوری‌های ارتباطی اشاره‌ای داشته باشیم.

نقش کتاب و کتاب‌خوانی در توسعه و پیشرفت جوامع محرز و انکارناپذیر بوده است و همواره سرانه‌ی مطالعه‌ی افراد جامعه، به‌عنوان مقوله مهم فرهنگی موردتوجه است. فرق است بین جامعه‌ای که درصدد رشد است و مدام سعی در آموختن شیوه‌ی صحیح زیستن دارد و جامعه‌ای که خود را بی‌نیاز از هر اطلاعات جدیدی می‌داند. چراکه تنها با زدودن جهل و ناآگاهی است که دانایی و آگاهی در جامعه حاصل می‌شود. همچنین با توجه به اینکه میراث فرهنگی و دستاوردهای علمی و معرفتی نسل به نسل منتشر می‌گردد، در جامعه‌ای که کتاب و کتاب‌خوانی رواج بیشتری دارد، فرهنگ نیز پایدارتر است.

علاوه بر مزایای اجتماعی، پیامدهای فردی زیادی نیز برای کتاب‌خوانی مطرح است که از جمله‌ی آن می‌توان به هم‌پایی با علم روز، افزایش تفکر نقادانه، کاهش استرس، تقویت حافظه، افزایش قدرت سخنوری، تصمیم‌گیری هوشمندانه و مبتنی بر اطلاعات، ارتقای مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی، افزایش سلامت معنوی، گزینش سبک صحیح زندگی، گذران بهینه‌ی اوقات فراغت و ... اشاره کرد.

 با توجه به توسعه‌ی فنّاوری و همچنین ظهور ابزار جدید ارتباطی، فرهنگ مطالعه تغییراتی داشته است و تصور بعضی از افراد بر این است که آنچه به‌صورت خورده اطلاعات از این طریق دریافت می‌کنند، مطالعه قلمداد می‌شود. درحالی‌که مطالعه، بررسی عمیق و همه‌جانبه‌ی مقوله‌ای در راستای دستیابی به اهدافی چون مطابقت با علم روز، دریافت اطلاعات بر اساس نیازهای اطلاعاتی مختلف، افزایش دانش در زمینه‌ی بهتر زیستن و... است که نیاز به اطلاعاتی همه‌جانبه را می‌طلبد؛ این در حالی است که فضای مجازی، تنها تکه‌هایی از اطلاعات را ارائه می‌کند که اهداف و پیامدهای مطالعه را در برنمی‌گیرد.

از طرفی با توجه به گسترش اطلاعات غلط و گمراه‌کننده در این محیط‌های ارتباطی، تشخیص اطلاعات صحیح از بین آن‌ها مشکل است. از این رو برای در امان ماندن از تأثیر این نوع اطلاعات بر سلامت‌روان، تصمیم‌گیری‌ و پیشگیری از گمراهی که حاصل این نوع اطلاعات است، لازم است مهارت سواد اطلاعاتی و رسانه‌ای داشته باشیم، یا به دنبال کسب اطلاعات در منابعی که صحت اطلاعات آن مورد ارزیابی و تائید قرارگرفته و در قالب کتاب و مقاله عرضه‌شده است، باشیم. البته استفاده از ابزار و فنّاوری روز به‌منظور مطالعه کتاب‌ها در قالب الکترونیک و یا کتاب صوتی، از قاعده فضای مجازی مستثنا است.

با در نظر گرفتن مطالب گفته‌شده، نقش کتابخانه‌ها و حرفه‌ی کتابداری نیز ملموس و درک شدنی خواهد شد. متخصصان این حرفه در چارچوب فضای فیزیکی کتابخانه یا خارج از آن، با بهره‌مندی از دانش خود، همواره آماده‌ی ارائه‌ی خدمت به‌تمامی افراد جامعه برای ارائه‌ی منابعی متناسب با نیازهای اطلاعاتی آن‌ها و همچنین ارتقای مهارت‌های سواد اطلاعاتی افراد به‌منظور دریافت رفتار اطلاع‌یابی مناسب در زمان موردنیاز و به‌طور مستقل هستند.

تلاش‌ها و تجارب نویسندگان و پژوهشگران حوزه‌های علمی مختلف را که سخاوتمندانه در قالب کتاب به جامعه عرضه می‌دارند پاس می‌داریم و همچنین زحمات متخصصان و حرفه‌مندان حوزه‌ی کتابداری را که در آگاهی‌رسانی و ارائه اطلاعات موردنیاز جامعه علمی و عمومی سخت می‌کوشند ارج می‌گذاریم.