آیین پاسداشت شب یلدا به کوشش انجمن علمی دانشجویی تاریخ و کانون ایران‌شناسی و گردشگری معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه شهید چمران اهواز، در قالب وب‌نشستی با عنوان «یلدای باستانی؛ نکوداشت مهر و روشنایی» با سخنرانی استاد تاریخ ایران باستان دانشگاه شهید چمران برگزار شد.

به گزارش خبرنگار فرهنگی دانشگاه شهید چمران اهواز، در این گفتگو که با حضور دکتر شهرام جلیلیان استاد تاریخ ایران باستان و دکتر فرشید نادری مدیر برنامه‌ریزی فرهنگی و اجتماعی دانشگاه شهید چمران اهواز همراه بود، در خصوص پیشینه شب یلدا در ایران، وجه تسمیه نام این جشن، دلایل پاسداشت آن در میان اقوام ایرانی و شباهت آن با جشن سال نو میلادی گفتگو شد.

دکتر شهرام جلیلیان استاد تاریخ ایران باستان در ابتدای این گفتگو در بیان اهمیت پرداختن به جشن ها و آیین های باستانی در میان ایرانیان اظهار کرد: در بیش از ۲۰ کتیبه به جا مانده از دوران هخامنشی متونی در خصوص آفرینش دیده می‌شود. در این متون از آفرینش زمین، آسمان، انسان و شادی سخن گفته شده که این بیانگر اهمیت شادی در بین ایرانیان بوده و به عنوان موهبتی الهی از آن یاد شده است.

وی افزود: در فلسفه زرتشتی نیز شادی به عنوان یکی از مسائل مهم است که هم در دنیای مادی و هم در جهان پس از مرگ می‌تواند وجود داشته باشد.

جلیلیان خاطرنشان کرد: در گاه‌شماری پیش از اسلام، جشن‌های متعددی وجود داشته که برخی از آنها امروز از بین رفته و برخی همچنان مورد توجه قرار دارند که جشن های سده، یلدا و مهرگان سه جشنی هستند که تا امروز همچنان پاس داشته می‌شوند.

وی در خصوص وجه تسمیه نام شب یلدا یا چله، بیان کرد: واژه یلدا ریشه‌ای سریانی دارد و به معنای تولد یا زایش است. از دیدگاه مسیحیان این شب مقارن با تولد حضرت عیسی مسیح است و در بین ایرانیان نیز از آنجا که با آغاز چله اول یا چله بزرگ فصل زمستان تطابق دارد، به شب چله مشهور است.

شهرام جلیلیان درباره پیشینه جشن شب یلدا اظهار داشت: در زمینه پیشینه بسیاری از جشن های ایرانی اطلاعات دقیقی وجود ندارد، اما اینکه با فرا رسیدن اولین روز دی ماه، به طول روز افزوده و از درازای شب کاسته می شود و به تدریج موعد سرسبزی، گرمی و روشنایی می رسد، یکی از دلایل پاسداشت شب یلدا در بین ایرانیان بوده است. همچنین از دیدگاه ایرانیان پیش از اسلام، شب طولانیِ آغاز زمستان، شبی است که خورشید زاده و نیرومند می‌شود، بنابراین مردم باید با کارهای رازآمیز، به خورشید کمک کنند؛ چرا که در اعتقاد ایرانیان قدیم همیشه تاریکی و سرما نماد اهریمن بوده و از آن دوری می‌کرده‌اند.

استاد تاریخ ایران باستان دانشگاه شهید چمران اهواز در بخش دیگری از سخنانش به برگزاری جشن سال نو در کشورهای اروپایی همزمان با آغاز فصل زمستان اشاره کرد و گفت: این مسئله به ریشه های آریایی این جشن ها باز می گردد؛ چراکه در ایران کهن نیز سال نو با آغاز سرما مقارن بوده و دلیل آن هم همان باور ایرانیان باستان به یاری دادن به خورشید برای نیرومندتر شدن بوده است و جشن یلدا یا شب چله نیز دقیقا به همین منظور در شروع فصل سرما برگزار می‌شده است.

شهرام جلیلیان تصریح کرد: امروزه جشن یلدا در کنار نوروز به جشنی همگانی تبدیل شده و به مثابه یکی از عناصر همبستگی ایرانیان است. البته امسال به دلیل شرایط بیماری کرونا توصیه به پرهیز از تجمعات و دورهمی های خانوادگی می شود تا ان‌شاالله شرایط به حالت عادی بازگردد و دوباره امکان برپا داشتن این جشن های بزرگ و باستانی مانند گذشته فراهم شود.