به مناسبت مرحله دوم مانور استانی پیشگیری از اعتیاد در هفته اول اردیبهشت ماه، سمینار «زندگی؛ گمشده انسان امروزی» یکم اردیبهشت به همت واحد پیشگیری از اعتیاد معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه شهید چمران در آمفی تئاتر دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی با سخنرانی دکتر سید علی مرعشی عضو هیات علمی گروه روانشناسی دانشگاه برگزار شد.

به گزارش خبرنگار معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه، سید علی مرعشی در ابتدای این سمینار به تبیین مفهومی با عنوان «معنای زندگی» در علم روانشناسی پرداخت و گفت: این که زندگی برای هر انسان تا چه اندازه ارزش و جذابیت داشته باشد، بیانگر مفهوم و معنای زندگی برای هر شخص است.

وی اظهار داشت: در بررسی که در خصوص علل افت تحصیلی دانش آموزان یک مدرسه که اغلب آنان از خانواده های مرفه بودند به عمل آوردیم مشخص شد 39 علت در این امر دخیل بودند که پس از اولویت بندی دلایل، مشاهده شد اولین علت، داشتن احساس زندگی پوچ و بی معناست.

مرعشی افزود: ارتباط این علت با افت تحصیلی دانش آموزان در این بود که نوجوانان آن مدرسه علیرغم رفاه مالی، دارای این تفکر بودند که «علت خلقتشان چیست؟ برای چه باید درس بخوانند؟ به کجا خواهند رسید؟ آیا وجود و زندگی آنها یک بازی است؟» برای چنین افرادی ازآنجاکه کل زندگی بی معناست، اجزاء زندگی نیز بی معنا جلوه می کند.

استاد روانشناسی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران در بخش دیگری از سخنانش گفت: حدود 20 سال پیش گزارشی از کشور بلژیک به سازمان ملی بهداشت ارائه شد و این گزارش بیانگر آن بود علیرغم اینکه امکانات رفاهی در سطح نسبتا عالی برای شهروندان این کشور فراهم گردیده اما طبق گزارشات و نظرسنجی ها، مردم این کشور احساس پوچی در زندگی و شوربختی می کنند. لذا یکی از بالاتربن آمار ابتلا به افسردگی در بین مردم بلژیک مشاهده شد.

سید علی مرعشی ادامه داد: در گزارشات تکمیلی مشخص شد که مردم این کشور با وجود رفاه مادی، دلیل موجهی برای زندگی کردن نمی بینند و رسالتی برای خود در جهان نمی شناسند. حال آنکه می بایست بدانند موجودات جهان در چرخه زیست محیطی به هم وابسته اند و وجود هر ذره ای در جهان برای حیات دیگری واجب است بنابراین زندگی هر انسانی به عنوان حلقه ای از این چرخه دارای معنا و ارزش است.

وی بیان داشت: به دنبال همین آمار و گزارشات، به تدریج NGOهایی در اروپا شکل گرفت که در حمایت از محیط زیست و حفظ حیات آن فعالیت می کردند؛ چراکه انسان ها بقای زندگی خود را منوط به حفاظت از محیط زیست پیرامون خود می دانستند اما پس از چند سال NGOها هم دست از فعالیت کشیدند زیرا با پرسش بزرگتری روبرو شده بودند که علت و اهمیت تلاش برای حفظ محیط زیست چیست؟

دکتر مرعشی تصریح کرد: پس از آن کنگره ای متشکل از روانشناسان، روانپزشکان، جامعه شناسان، مددکاران اجتماعی و ایدئولوژیست ها تشکیل شد تا به این سوال اساسی مردم پاسخ گویند و نهایتا به این نتیجه قطعی رسیدند که زندگی را نمی توان معنا کرد، مگر با مفهوم «رابطه با خدا».

وی خاطرنشان کرد: دانشمندان جوامع غربی اکنون به این نتیجه محتوم رسیده اند که هر فرد اگر با خدا ارتباط نداشته باشد قطعا بیمار تلقی می گردد، بدون اینکه نیاز به هیچگونه آزمایشات روانشناسی باشد. بنابراین در کشور مسلمان ایران که دارای پشتوانه های غنی دینی و اعتقادی هستیم بسیار غیرعقلانی و بی مفهوم است اگر مردم ما به سبک زندگی و تفکر غربی ها گرایش پیدا کنند.

عضو هیات علمی دانشکده روانشناسی دانشگاه با بیان تفاوت زندگی انسان و حیوان اظهار داشت: تفاوت انسان با حیوانات در اینست که ما برای زندگی مادی خود قاعده و چهارچوب وضع می کنیم که چنانچه غیر از این حالت باشد هرج و مرج در زندگی رواج می یابد.

مرعشی افزود: اگر انسان ها قواعد زندگی را زیر پا بگذارند هرکس به حق دیگری تعدی می کند و این همان مفهومی است که در زندگی غربی از آن با عنوان «اومانیسم» یاد می شود که البته مبنای آن ترویج هرج و مرج و خودمحوری است نه انسان گرایی.

وی با بیان اینکه دو نوع فلسفه فکری «فضیلت گرا» و «لذت گرا» در جهان وجود دارد، تصریح کرد: فضیلت گرایی به معنای چشم پوشی از لذت ها نیست بلکه یعنی مسیری را برای لذت جویی انتخاب کنیم که انتهای آن نابودی نباشد. به عبارت دیگر، فلسفه فکری فضیلت گرایی یعنی برخورداری از نوعی زکاوت که به ما آینده نگری و به زندگی مان معنا می دهد؛ چراکه در این صورت انسان آینده ای دارد و همیشه برای آن تلاش می کند و البته در این فلسفه فکری، خداوند بر مسیر زندگی بشر ناظر است.

دکتر مرعشی ادامه داد: در مقابل، فلسفه فکری لذت گرا به معنای لذت بردن از حال حاضر بدون توجه به عواقب و آینده سوء آن عمل است و در واقع فرد لذت گرا خود را نادیده می گیرد و برای وجود خود ارزشی قائل نیست.

استاد روانشناسی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه تاکید کرد: انسان به خودی خود قادر به وضع قاعده برای زندگی نیست بلکه تنها آن کسی که کل نظام هستی را مهندسی کرده می تواند خیر و شر زندگی بشر را به او بشناساند و انسان را انحرافات آگاه و به سوی نیکی رهنمون سازد.

وی با اشاره به علت گرایش افراد به مواد مخدر اظهار داشت: انسان عاقل از پرهیزکاری و رعایت چهارچوب های زندگی به دنبال استمرار لذت های زندگی است؛ زیرا می داند عدم توجه به عاقبت سوء برخی عملکردها منجر به زیان رسانی به جسم و روح و روانش می شود؛ کمااینکه گرایش به مصرف انواع مواد مخدر ناشی از همین طرز تفکر است که فرد معتاد صرفا در پی لذتی گذرا بدون توجه به عواقب آن است.

سید علی مرعشی، مسئولیت ناپذیری و داشتن فلسفه فکری لذت گرا را دو مشخصه افراد معتاد برشمرد و گفت: در بررسی راهکارهای ترک اعتیاد مشخص شده که موثرترین و موفق ترین روش درمان اعتیاد در سطح جهان، درمان های معنوی است؛ زیرا ضعف اعتقادی و بریدن از خدا اصلی ترین مشکل یک فرد معتاد شناخته شده است.

وی ادامه داد: انسان موجودی است که قدرت انتخاب دارد؛ او می تواند معنادار یا بی معنا، با خدا یا بی خدا، مسئولیت پذیر یا بی مسئولیت و فضیلت گرا یا لذت گرا زندگی کند که اگر حالت اول را برگزیند از استمرار لذت های زندگی دوجهانی بهره مند می شود و اگر راه دوم را انتخاب کند دیگر نمی توان نام زندگی را بر آن نهاد.

دکتر مرعشی تصریح کرد: در انتخاب راه و روش درست برای زندگی، ملاک انتخاب نباید نگاه کردن به اکثریت باشد؛ چه بسا در برخی موارد عقل جمعی هم خطا می کند که نمونه آن پیروی از مدهای امروزی در نحوه پوشش است که متاسفانه مورد تایید جمعی قرار می گیرد اما فی نفسه بی معنا و نادرست است.

در پایان این سمینار، دانشجویان به بیان پرسش ها و ابهامات فکری خود پرداختند و دکتر مرعشی به سوالات ایشان پاسخ گفت.